Her insanın kan grubu farklı çünkü kanı oluşturan antijen ve antikor adı verilen birbirinden farklı yapıdaki protein moleküllerinin çeşitli kombinasyonları var.
Mesela antijenler, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde bulunur; antikorlar ise kan plazmasında görülür. Hayvanlarda da kan grupları benzer şekilde oluşuyor ancak her birinin kan grubu aynı değil. Nasıl mı? Gelin, görelim.
Hayvanların da kan türlerini kırmızı kan hücrelerinde bulunan antijenler belirliyor ama...
WIRED .via-text { background-color: rgb(0,0,0); /* Fallback color */ background-color: rgba(0,0,0, 0.4); /* Black w/opacity/see-through */ color: white; font-weight: 300; font-size: 0.75em; position: absolute; bottom: 0%; right: 0; z-index: 2; padding: 5px !important; text-align: left; }
Hayvanlar başka canlılardan kan alıp veremez. Bunun nedeni; antijenin, vücuda girdiğinde antikor oluşmasına yol açan bir virüs, parazit, bakteri gibi protein yapısına sahip bir madde olmasıdır. Hayvanlar farklı türlerden kan aldığında çok ölümcül sonuçlarla karşılaşabilir. Tabii ki insanlarda da durum benzerdir. Bir insana sadece kan grubu uyumlu başka bir insandan kan nakli yapılabilir.
Hayvanların kan grubu sistemine baktığımızda…
Yukarıda da belirtildiği gibi hayvanların kanlarındaki antijenler birbirinden farklı olduğu için her hayvan türünün kan grubu sistemi birbirinden değişiktir. Mesela köpeklere baktığımızda; bir köpeğin kan grubuna DEA (Köpek eritrosit antijeni) deniyorken, başka bir köpeğin kan grubu numarasının farklı olabildiğini görürüz. Bu, köpeklerin kendi içlerinde dahi çok farklı kan tipleri olduğunu gösteriyor. Örneğin köpeklerin 1.1, 1.2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8 olmak üzere 8 çeşit kan grubu vardır.
Antijenlerin temsili resmi .via-text { background-color: rgb(0,0,0); /* Fallback color */ background-color: rgba(0,0,0, 0.4); /* Black w/opacity/see-through */ color: white; font-weight: 300; font-size: 0.75em; position: absolute; bottom: 0%; right: 0; z-index: 2; padding: 5px !important; text-align: left; }
Kedilerin kan grubu sistemi köpeklere göre daha basit. Çünkü kedilerde A, B ve AB olmak üzere sadece 3 tane kan grubu bulunuyor.
Tabii buradan kan yapılarının insanlara benzediği sonucu çıkmasın çünkü bu sadece isim benzerliği. Mesela atların 8, koyunların 7, sığırların 11, domuzların 16, keçilerin de 5 adet kan grubu mevcut.
Maymunların insanlarla benzer kan grupları olduğu düşünülüyor.
Bu iddia ufak bir maymun grubu üzerinde yapılan deneylerden elde edilen verilere dayanıyor. Uzmanlar, maymunların insanlardaki A, B ve 0 kan grubu sistemiyle aynı olmasa da benzer kan türlerine sahip olduğunu söylüyor. Akademisyenler, insanlara yapılan kan transfüzyonunun (kan nakli) başarılı olabilmesi için insanların kan gruplarına benzer özellikleri taşıyan başka bir kan grubu olması gerektiğini ifade ediyor. Bu bakımdan uygun bir eşleştirme olduğu takdirde maymunlar ve insanlar gibi memeli türler arasında teorik olarak kan nakli yapılabileceği düşünülüyor.
Grid News .via-text { background-color: rgb(0,0,0); /* Fallback color */ background-color: rgba(0,0,0, 0.4); /* Black w/opacity/see-through */ color: white; font-weight: 300; font-size: 0.75em; position: absolute; bottom: 0%; right: 0; z-index: 2; padding: 5px !important; text-align: left; }
Fakat yine de bu türler arasındaki A-B-0 kan grupları arasında transfüzyonun başarısını olumsuz yönde etkileyebilecek çok fazla fark olduğunu da unutmamak gerek. Akademisyenler bu farkların, insan atalarının ve maymun türlerinin üreme konusunda birbirlerinden uzaklaşarak evrimleşmesine bağlıyor. Çünkü uzmanlar bu nedenden dolayı, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyindeki molekülleri belirleyen genlerin mutasyona uğrayıp farklılaşmaya başladığını söylüyor. Böylece kan yapıları da birbirinden farklılaştı diye düşünüyorlar.
Kaynaklar: Science Focus, BYJU'S, Majalahinggris, ABC