Günlük hayatınızda ışığın, rengini geçtiği ortamdan aldığını hiç fark ettiniz mi? Ya da gölge boyutunun, ışık kaynağına yaklaşmak ve uzaklaşmakla nasıl değiştiğini gözlemlediniz mi? Bunları düşününce çevremizde neredeyse her gün gördüğümüz, gözlemlediğimiz ve etkileşimde bulunduğumuz çoğu şeyin altında bilimin yattığını fark ediyoruz.
İnsanların dikkatini çeken bunlar gibi bir diğer olgu da uçakların -çok yüksekteyken- gölge yapmaması. Hem de aynı olgu kuşlar için de geçerli. Peki sebebi nedir?
Bilimsel olarak bunun en temel nedeni; gölge oluşumunun, ışığın kaynağı ve gölgenin yeryüzündeki pozisyonuna bağlı olmasıdır.
Örnek vermek gerekirse, Güneş'in doğuşu ve batışı esnasında, gölge boyutu daha uzun bir şekilde görülebiliyorken, öğle saatlerinde Güneş dik açıyla geldiği için gölge boyutu daha kısa olarak görülebilmektedir.
Kuşların ve uçakların gölgelerini neden göremeyiz sorusuna gelelim, bu tamamen gölgenin yeryüzündeki pozisyonu ile alakalıdır. Bir gölge oluştuğunda, gölge, nesnenin pozisyonuyla ilişkili olarak yeryüzüne düşer.
Yani, nesne ile yeryüzü arasında bir mesafe vardır ve bu mesafe, gölgenin boyutu ve netliği üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Ancak, kuşlar ve uçaklar havada uçtukları için, gölge doğrudan yeryüzüne düşmez. Bunun yerine, gölge, uçak veya kuş ile Güneş arasındaki açıya bağlı olarak oluşur ve düşmesi gereken yere asla ulaşamaz. Bu nedenle, kuşların ve uçakların gölgeleri, nesnelerin yeryüzündeki gölgeleri gibi net bir şekilde görülemez.
Bazı durumlarda, Güneş ışınları doğru açıda ve yeterince düşük bir irtifada olduğunda, uçakların gölgeleri havaalanına yakın yerlerde anlık olarak görülebilir.
Bu durum genellikle, Güneş ışınlarının yere neredeyse yatay bir açıyla düştüğü ve uçakların konumlarının gölgenin görünmesine olanak tanıdığı zamanlarda meydana gelir.
Örneğin, bir uçak havaalanına iniş yaparken veya havalanırken, Güneş ışınları uçağın arkasından geldiğinde ve yere yakın bir açıyla düştüğünde, uçağın gölgesi kısa bir süreliğine havaalanı pistinde veya çevresinde görülebilir. Aynı şekilde, uçakların gölgeleri yüksek binaların veya diğer yüksek yapıların duvarlarında veya zemininde anlık olarak görünebilir. Ama bu tamamen anlık bir durumdur.
Sonuç olarak, kuşların ve uçakların gölgesinin neden görünmediği konusunda, gölgenin oluşumuna etki eden faktörler göz önünde bulundurulduğunda, gölgenin yeryüzündeki pozisyonunun ana neden olduğu söylenebilir.
Kaynaklar: ScienceAbc, Stack Exchange