Hava kirliliği, günümüzde insan sağlığını tehdit eden en önemli çevresel sorunlardan biri olarak karşımıza çıkıyor. Medipol Mega Üniversite Hastanesi’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, hava kirliliğinin solunum yolu hastalıklarından kalp rahatsızlıklarına ve kadar geniş bir yelpazede ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını belirtiyor. Ortalama bir erişkinin dakikada 5 litre hava soluduğunu ve bu durumun akciğerlerimizi sürekli olarak kirli havaya maruz bıraktığını vurgulayan Prof. Dr. Akkoyunlu, özellikle sabah erken ve akşam geç saatlerde egzoz dumanlarının yoğunlaştığını ifade ediyor. Bu kirleticiler arasında partiküler maddeler, nitrozoaminler ve kanserojen bileşiklerin bulunduğunu belirten Akkoyunlu, hava kirliliğinin astım ve KOAH gibi hastalıkları tetiklediğini, kalp yetmezliği olan bireylerde ise durumu ağırlaştırdığını söylüyor.
“Hava kirliliği, belli mevsimlerde ve saatlerde çok daha yoğun bir şekilde ortaya çıkıyor.”
Hava kirliliğin özellikle kış aylarında ve belli saatlerde daha yoğun ortaya çıktığını dile getiren Medipol Mega Üniversite Hastanesi’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, “Aslında hava kirliliği, insanlar tarafından çok fazla önemsenmeyen ama hayatımız açısından en önemli konulardan bir tanesi. Ortalama bir erişkin, gün içerisinde bir dakikada 5 litre hava solumakta. Bunu güne vurduğumuz zaman, akciğerlerimizin inanılmaz bir havayla temas ettiğini görüyoruz. Hava kirliliği, belli mevsimlerde ve saatlerde çok daha yoğun bir şekilde ortaya çıkıyor. Yüksek basıncın varlığı, rüzgarın daha az olması, yağışların azlığı gibi sebeplerle, özellikle mesai saatlerine başlarken ve biterken, yani sabah erken saatlerde ve akşam geç saatlerde, egzoz dumanlarının çok daha yoğun olduğunu biliyoruz. Bu egzoz dumanlarını tamamen akciğerlere alıyoruz. Bunların içerisinde partiküler madde dediğimiz, yakıtların yanmasıyla açığa çıkan küçük küller var. Ayrıca, akciğerde akut dönemde zarar verecek olan nitrozoaminler ve kanserojen bazı bileşikler söz konusu. Aynı zamanda, akciğerimizi ve solunum yollarımızı irrite eden bazı gazlar ve partiküller mevcut.” diye konuştu.
“Ölüme yol açabilir”
Hava kirliliğinin kalp ve akciğer sağlığını ciddi şekilde etkilediğini ve buna bağlı ölümlerin yaşanabileceğini belirten Prof. Dr. Akkoyunlu, “Özellikle İngiltere'de 1960'larda, sanayileşmenin yoğun olduğu bir dönemde, yüksek basıncın etkisiyle hava akımının olmaması, Londra'da üç gün süren bir sisin çökmesine ve hava kirliliğinin en yoğun şekilde ortaya çıkmasına neden oldu. Bu duruma "smog" diyoruz ki, binlerce insanın ölümüne ve hastalanmasına neden olan bir durumdur. Bu olaydan sonra, hava kirliliği üzerine çalışmalar yoğunlaştı ve insan sağlığını en fazla etkileyen faktörlerden birinin, özellikle kış döneminde, hava kirliliği olduğu görüldü. Şu anda grip mevsimindeyiz. Hava kirliliği fazla olduğunda, grip enfeksiyonlarına neden olan mikropların havada daha uzun süre kalıp, kirliliğe neden olan maddelere tutunarak daha fazla enfeksiyon yapabilme potansiyeline sahip olduğunu biliyoruz ki, bu, hava kirliliğinin en hafif zararlarından biridir. Nefes almamızla beraber, üst solunum yollarında ciddi hasarlar meydana gelebiliyor. Buna bağlı olarak, astım hastalarında ve KOAH hastalarında alevlenmeler meydana geliyor. Yine, kalp yetmezliği olan hastalarda, oksijen azlığına bağlı olarak hastalığın ağırlaşması ve atağa girmesi, yetmezliğin dengesinin bozulmasına neden oluyor. Aslında kalp ve akciğer sağlığını ciddi şekilde, akut dönemde, hızlı bir şekilde etkiliyor ve buna bağlı hastalıklar, hastane yatışları ve bazen ölümler meydana gelebiliyor. Bu nedenle, bu hastaların ciddi şekilde korunması ve dikkat etmesi gerekiyor.” ifadelerini kullandı.
“Uzun dönemde birçok ciddi sağlık sorununa yol açabilir”
Hava kirliliğine uzun dönem maruz kalındığında KOAH, kanser, kalp krizleri ve damar tıkanıklıkları gibi ciddi sağlık problemleri oluşabileceğini söyleyen Prof. Dr. Akkoyunlu, “Uzun dönem etkilerine baktığımızda, bu iritanların çoğu, alevlenmenin ötesinde KOAH'a doğru götüren, KOAH'ın tetiğini çeken, KOAH oluşmasını sağlayan, yani geri dönüşümü olmayan hava yolu darlığına neden olan yıkıma yol açıyor. Tabii, bunun ötesinde, kanseri tetikleyen, kanser konusunda yatkınlık oluşturan birçok madde içeriyor ki, bunlar sadece akciğer kanserleri değil, prostat kanserine kadar, yani vücudun tamamında kanser etkisine neden olabilecek uzun dönem olumsuz etkiler arasında sayılabilir. Yine, havada bulunan bu zararlı partiküller, damar içerisine girip damarları tıkayabiliyor ki, bundan en başında koroner arter dediğimiz, yani kalp damarlarını tıkayan veya beyin damarlarını tıkayan ve maalesef felç gibi, kalp krizleri gibi ciddi sorunlara neden olan problemlere de yol açabiliyorlar uzun süre içerisinde.” şeklinde konuştu.
“Dışarı çıkmak zorundaysanız maske takın”
Hava kirliliğinden korunmanın yöntemlerinden bahseden Akkoyunlu, “Hava kirliliği varsa, sabah erken saatlerde, akşam geç saatlerde, yüksek basınca bağlı olarak rüzgarın olmadığı ve kirliliğin nemle beraber çoğaldığı durumlarda, bunlar geçici sürelerdir veya belli bölgelere mahsus olan durumlardır, bu zamanlarda mümkünse dışarı çıkmamaya çalışıyoruz. En önemlisi, buna maruz kalmamak. Eğer dışarı çıkmak zorundaysanız, o zaman bir maske takmanızı öneriyoruz. Bu partiküler maddelerin bir kısmını tutabilir ama gaz içeren nitrozoaminleri ve entik oksitleri tutamaz. Bu nedenle, var olan maskenin ya ıslak bir bezle desteklenmesi veya N95 dediğimiz maske olmasını öneriyoruz. Tabii, ne kadar fazla egzersiz yaparsak, hareket edersek, çok daha fazla hava soluyacağımız için çok daha fazla maruz kalacağız. Bu nedenle, mümkünse dış ortamda yürüyüş yapmamayı, egzersiz yapmamayı öneriyoruz. Yani, mümkünse çıkmayın, çıkacaksanız da yürümeyin. Bulunmak zorundaysanız, solunumu artırmamak adına yürümeyin diyoruz. Bu dönemlerde, bu bölgede oturanlar da, mesela yol kenarında, otoban kenarında oturuyorsanız, kapılarını, pencerelerini sıkı bir şekilde kapatmalarını, mümkünse havalandırma yapmamalarını bu süre içerisinde öneriyoruz.” dedi.