?>

Günlerin İsimleri Nereden Geliyor?

Hemen hemen her gün kullandığımız gün isimlerinin anlamını hiç düşünmüyoruz. Sahiden, bu isimler dilimize nasıl gelmiş?

Teknoloji - 2 hafta önce

Zaman kavramı uzun yıllardır insan yaşantısının içinde ve bu kavramın alt başlıkları olarak zamanı bir nevi tablolandırmış durumdayız. Bunu yaparken de en fazla yararlandığımız şeylerden biri günler.

Günlerin adlarını sürekli olarak kullandığımız için artık bu adlar bize ilginç gelmiyor fakat, hiç “Bu günlerin adları Türkçeye nasıl dahil oldu?” diye merak ettiniz mi? O zaman merakınızı giderelim.

Pazartesi ile başlayalım.

Pek çok uygarlıkta, -hatta günümüzde bazı Batı ülkelerinde- haftanın ilk günü olarak pazar günü sayılmakta. Pazartesinin de ismi aslında buradan, basit bir şekilde gelmekte; ''pazar ertesi''. 

“Erte” sözcüğünü ele alacak olursak; Uygurca Budist metinlerde ''erte''nin ''gün'' ya da ''gün doğumu'' olarak kullanılmakta imiş. Daha sonradan 1073 yılında Divan-i Lugati't Türk'te "értelemek" sözcüğü "işe kalkmak" şeklinde açıklanmış. 

1390 civarında yazılan Kısas-ı Enbiya'da ise ilk defa e üzerindeki çizgi kalkmış ve "ertelemek" olarak kullanılmış. Sözcük, ayrıca eski Türkçede "sabah" olarak da kullanılıyor.

Gelelim salıya.

Salının anlamı yine pazarın ilk gün olarak baz alınması şeklinde ortaya çıkmış. Sözcüğü ilk kullanan Filippo Argenti, 1533 yılında yazdığı Regola del Parlare Turco adlı eserinde ''sali'' olarak bahsetmiştir. 

Arapçada ise "Yevmü's-selāse" yani ''üçüncü gün'' olarak adlandırılmakta. Salı, dilimize ''selase'' sözcüğünden geçmiş.

Çarşamba da yine gün sayısından geliyor.

İlk olarak 1303 yılındaki Codex Cumanicus'ta, Farsça ve Türkçe karışımı bir dille "čaar sanbe" olarak karşımıza çıkan kelime, "Dördüncü Gün" anlamına geliyor. "Şamba" sözcüğü, İbrani ve Aramicedeki "şabāt" sözcüğünden Farsçaya geçmiş ve anlamı "dinlenme günü".

Perşembe, yani beşinci gün.

Perşembe kelimesinin kökeni, 1300'lü yıllardan öncesine dayanmakta ve Orta Asya'da keşfedilmiş bir Kuran tefsirine kadar gitmekte. Borovkov tarafından yazılan bir analizde bu sözcük "penc şembe", yani "Beşinci Gün" olarak ele alınmıştır. "Panc'' da Farsçada "beş" anlamına gelir.

Cuma, “toplanma günü” anlamına geliyor.

Özellikle İslam toplumlarında özel bir yeri olan Cuma gününün kökeni, 1341 yılında yazılan Tezkiretü'l Evliya'ya kadar gidiyor ve orada "cumˁa" olarak geçiyor. Doğrudan Arapçadan dilimize geçen ve Cuma namazına işaret eden bu sözcük, "toplanma günü" anlamına geliyor. 

Arapçadaki "cm" ya da "cmm" kökü, "toplama, toplanma, topluluk" anlamında. Cami, cemevi, cima, cumhur, cumhuriyet, cümbür cemaat, camia, icma, içtima, mecmua, cemaat, cemiyet, cuma gibi sözcükler hep aynı kökten türetilmiş.

Tahmin etmesi zor değil: Cumartesi

Tıpkı pazarteside olduğu gibi cumartesi de, cuma sonrasında olmasıyla ilişkili olarak türetilmiş (cuma ertesi). Kendi başına özel bir anlamı bulunmuyor.

Son olarak pazar.

Sözcüğün anlamı, eski dönemlerde ticaret merkezlerini adlandırırken de kullanılan "pazar", "pazaryeri" sözcüğünden geliyor. İlk olarak 1303 yılında Codex Cumanicus'ta "bazar" olarak geçen kelimeden, 1680 yılında Meninski tarafından yazılan sözlükte "bāzār güni" olarak da bahsedilmiş.

İlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz:

Haftanın Öne Çıkanları

Google devri bitiyor mu? OpenAI, ChatGPT'de arama özelliğini başlattı!

2024-11-01 09:17 - Teknoloji

OpenAI, Kendi Sosyal Medya Platformunu Geliştiriyor Olabilir

2024-11-04 09:13 - Teknoloji

Meta'nın geliri ve karı üçüncü çeyrekte arttı

2024-10-31 00:53 - Ekonomi

Dünyanın En Pahalı ve Değerli Metali Hangisidir?

2024-11-05 08:07 - Teknoloji

Gürbulak Sınır Kapısı'nda bitki köklerine gizlenmiş 4,5 ton metamfetamin yakaladı

2024-11-03 10:58 - Gündem

Tren Tekerlekleri Neden Kauçuktan Değil de Metal?

2024-10-30 13:58 - Teknoloji

OpenAI Yeni Arama Motorunu Yayımladı

2024-10-31 23:42 - Teknoloji

OpenAI CEO'su ChatGPT'ye Yönelik Soruları Yanıtladı

2024-11-01 22:48 - Teknoloji

Mark Zuckerberg, Meta AI Kullanıcı Sayısını Açıkladı

2024-11-01 17:07 - Teknoloji

ChatGPT'ye KDV geliyor! 1 Aralık'tan itibaren geçerli olacak...

2024-10-31 12:13 - Teknoloji

İlgili Haberler

Şempanzelerin Yüzleri Neden Bu Kadar Kırışık?

17:32 - Teknoloji

5 Milyon Dolar Ödüllü MrBeast Yarışmasının Yayım Tarihi Belli Oldu

17:03 - Teknoloji

Range Rover'a elektrikli rakip: Hyundai Ioniq 9 tanıtıldı!

16:52 - Teknoloji

İsa Peygamberin Yapay Zekâ Versiyonu Oluşturuldu

16:37 - Teknoloji

OPPO Find X8 ve Find X8 Pro dünyada satışa sunuldu!

16:28 - Teknoloji

Günün Manşetleri

Enerjisa (ENJSA) hisse hedef fiyat 2025! Aracı kurum duyurdu

17:52 - Ekonomi

ABD'de işsizlik maaşı başvuruları yaklaşık 7 ayın en düşüğünde

17:47 - Ekonomi

Liyakat bunun neresinde? İmamoğlu baldızını Üsküdar'a müdür yardımcısı yaptı

17:43 - Politika

Alex de Souza'dan Mourinho'nun sözlerine yanıt

17:38 - Spor

Bayraktar TB2 SİHA Hırvatistan semalarını koruyacak

17:33 - Ekonomi