Göz Altlarına Sürülen Siyah Boya Gerçekten İşe Yarıyor mu?

1920’lede beyzbol oyuncusu Babe Ruth ile daha da popülerleşen siyah şeritler, diğer oyuncular tarafından psikolojik bir avantaj olarak da algılandı ve akım hâline geldi.

Peki her şey moda için mi yoksa işin içinde bilimsel bir gerçek var mı?

Sporcuların göz altlarına sürdüğü siyah boyaya “göz siyahı” deniyor.

Göz siyahı geleneği özellikle Amerikan futbolu, beyzbol ve lakros gibi açık havada oynanan spor dallarında görülüyor. Bunun nedeni de sporcuların güneş ışığı veya parlak stadyum ışıkları altında daha iyi görebilmelerini sağlayabilmeleri.

Işıktan dolayı derinlik algısının kaybolması ve havadaki topu yakalama yeteneğinin azalmasından dolayı da siyah boya tercih ediliyor çünkü siyah, gelen ışığı doğal ten renginden daha iyi emerek parlamayı azaltıyor.

Biraz daha detaylıca ele alalım.

Parlak yüzeylerden yansıyarak gözümüze ulaşan ışık, kontrast kaybına da neden oluyor ve parlama olarak adlandırdığımız durum, net görmeyi zorlaştırıyor.

Siyah boyanın ışık emen yapıya sahip olmasıyla da cilt renginin yansıyan ışık miktarı azalıyor ve bunun sonucunda; sporcular gözlerini kısarak bakmıyor, hareket eden nesneleri daha kolay takip edebiliyor ve göz kasları daha az yorulduğu için odaklanma kolaylaşıyor.

Özellikle sporcular için saniyeler, hatta saliselerin bile büyük önem taşıdığını düşünürsek bu küçük avantajlar bile maçların seyrini değiştirebiliyor.

Bilimsel araştırmalar ne diyor?

Yale Üniversitesi, siyah boya kullanan sporcuların görsel performanslarının, hiç boya sürmeyen ve parlak yüzeyli yanaklara sahip oyunculara göre daha iyi olduğunu söylüyor. Siyah boya, ışığı muhafaza ettiği için de nesnelere odaklanmak kolaylaşıyor.

Duke Üniversitesi tarafından yapılan araştırmada ise bu etkinin her zaman belirgin olmadığı öne çıkıyor yani siyah boya herkes için aynı seviyede fayda sağlamıyor ve plasebo etkisinin de söz konusu olabileceği belirtiliyor.

Bilim bu konuda ikiye ayrılmış olsa da birçok çalışma aslında bantlardan ziyade balmumu, parafin ve karbondan yapılan geleneksel göz yağının parlamayı azalttığı ve kontrast duyarlılığını iyileştirdiği konusunda hemfikir.

Araştırmalardan çıkan son sonuçtan da bahsedelim. Göz rengi de bu işten alınan verimi etkiliyor. Özellikle mavi gözlü insanlarda siyah boya çok bir avantaj olarak ortaya çıkmıyor çünkü istenmeyen ışığı engellemek için daha az iris pigmentlerine sahipler yani daha yüksek saçılma seviyeleri bulunuyor.

Günlük hayatta da işe yarıyor mu?

Genel olarak sporculardan bahsetsek de askerlerde ya da açık havada çalışan insanlarda da siyah boyayı görüyoruz. Denizciler ve balıkçılar, sudan yansıyan güneş ışığını en aza indirmek için bu tekniği kullanabilecekleri gibi dağcılar da kardan yansıyacak ışık için göz altına siyah boya sürebilir.

Açık hava fotoğrafçıları için de geçerli. Gözlerini korumak ve daha iyi odaklanabilmek için bu yöntemi değerlendirebilir. Ancak günlük hayatımızda tabii ki böyle bir yöntem kullanıp dışarı çıkmıyoruz. Bizler için en pratik yöntem şüphesiz ki güneş gözlükleri oluyor.

Sonuç olarak bunun işe yaradığı yaygın olarak bilinse de etkisinin kişiden kişiye değişebileceğini de unutmamak gerek. Ayrıca sporcuların sahada avantaj elde etmek için her türlü detaya önem verildiği düşünüldüğünde ise siyah boyanın yıllar boyunca devam etmesi kesinlikle tesadüf değil.

Sporcular ve spor hakkında bunları da inceleyebilirsiniz: