Milyonlarca kişinin yaşadığı dev metropol İstanbul'da, yaya yollarındaki ve toplu taşıma sistemlerindeki olumsuzluklar, görme engelli bireylerin günlük yaşamlarını daha da zorlaştırıyor.
Beyaz bastonlarıyla adeta şehrin haritasını ezberleyen görme engelliler, kaldırımlardan yollara, toplu taşıma duraklarından toplu ulaşım araçlarına kadar birçok alanda engellerle karşılaşıyor.
İstanbul'da görme engellilerin hayatını zorlaştıran ulaşım sorunlarının başında, otobüslerin sesli yönlendirme sistemlerindeki eksiklikler, metro ve metrobüs duraklarındaki asansörlerin yetersizliği, çeşitli arızalar ve düzensiz park edilmiş araçlar geliyor.
Çekmeköy'deki Sultan Çiftliği Ortaokulu'nda memur olarak görev yapan 38 yaşındaki görme engelli Burak Başak, her gün yaşadığı zorluklara rağmen, İstanbul'un ulaşım ağındaki sorunlarla beyaz bastonunun rehberliğinde mücadele ediyor.
Doğuştan görme engelli olan ve 20 yıldır kamuda çalışan Başak, AA muhabirine, görme engellilerin en büyük sorununun güvenli ulaşım olduğunu, düzensiz ve bozuk yollara, sesli uyarı sistemlerinin azlığına, asansör yetersizliğine ve toplu taşıma içindeki farkındalık eksikliğine dikkati çekti.
Görme engelli bireylerin iş hayatında çeşitli görevlerde bulunabileceklerini belirten Başak, "Tabii ki bir görme engelli olarak hayatta zorluklarımız var. Evden işe giderken, işten sosyal hayatınıza giderken sıkıntılarımız var. Ben şanslı olan insanlardanım. Görme engelliler genelde telefon, kütüphane, evrak getir götür konusunda çok rahat işleri yapabilecek düzeydeler. Tabii ki çok ince detay temizlik ve benzeri o işleri yapamıyorlar." dedi.
"Herkesin farkında olmasını sağlamamız gerekiyor"
Başak, bir yerden bir yere giderken çeşitli zorluklarla mücadele ettiğini vurgulayarak, "Görme engelli olarak her sabah evden işe giderken yolun üstündeki kaldırımlar ya da fiziksel durumlar beni zorluyor. Çünkü her kaldırım ve yol görme engelliler için hatta bir engelli için fiziksel şartları karşılamıyor. Bazı kaldırımların ucu yok bazı kaldırımlarda direkler var ya da oradaki esnafın sandalye koyması gibi benzeri şeyler, bizim yola inmemize neden oluyor." ifadelerini kullandı.
Vatandaşların görme engellilere karşı duyarlı olduğunu, yolda ilerlediği esnada birden koluna giren insanların onu kaldırıma çıkardığını söyleyen Başak, kaldırımda birçok fiziksel engel olması nedeniyle yolların görme engelliler için daha güvenli bir alan olduğunu belirtti.
Başak, engelli bireylerin hayatını kolaylaştırmak adına bir adım atılacağı zaman, projenin fikir aşamasının engelli bireylere danışılarak yürütülmesi gerektiğini ifade ederek, "Herkesin farkında olmasını sağlamamız gerekiyor. Kendi kendilerine değil, engelli sivil toplum kuruluşlarına bunun sorulması lazım. Ne oluyor, kendi başına bir iş yapıldığı zaman o iş engelliye yaramıyor. Bir çok proje var ve iyi niyetle yapıldığını biliyoruz ancak sağını solunu takip etmemiz ve çözüm üretmemiz lazım. Benim derdimi en iyi ben anlarım." diye konuştu.
Alışveriş yaparken "gören" göze ihtiyaç duyuyorlar
Burak Başak, alışveriş yaparken istedikleri ürünü bulmakta ve fiyat etiketi okumakta zorlandıklarını, bu nedenle bir "gören" ya da personel bulmak zorunda olduklarını söyledi.
Alışveriş sırasında olumsuz durumlarla karşılaşabildiklerini ya da yanlışlıkla farklı ürün satın aldıklarını belirten Başak, görme engellilerin faydalanması için ürün etiketlerine QR kod ya da kabartma yapılabileceğini dile getirdi.
Başak, "Aslında bu durumda her şey, sokağa yeni çıkan bir görme engelli için yapılmalı. Bağımsızlığını, memurluğunu kazanmış, sosyal hayatın içinde olan bir engelli her türlü işini halledebilir ama sokağa yeni çıkan bir görme engelli zorluklar yaşayabilir ve tekrar eve kapanabilir. O yüzden biz diyoruz ki herkes dışarı çıksın." ifadesini kullandı.
Vatandaşların ya da toplu ulaşım araçlarında görevli şoförlerin, otobüslerdeki sesli uyarı sisteminden rahatsız olabildiklerine dikkati çeken Başak, "Otobüs durağına gittiğiniz zaman otobüs soruyorsunuz 'Bu kaç numara.' diye. Yeni olan otobüsler geldiğinde numarasını söylüyor ama Türkiye'de bu oran yüzde 20'lerde. Çünkü şoförler ya da vatandaşlar otobüsün sesini rahatsız olup kıstırıyor. Bu bizim için çok önemli." şeklinde konuştu.