Hemen her sporda kadınlar ve erkekler branşları ayrılmıştır. Kadınların ve erkeklerin bir arada mücadele ettiği sporların sayısı inanılmaz derecede azdır. Bu az sayıda alanlardan biri olan motorsporları, şartları sağlayan kişilerin cinsiyetleri fark etmeksizin bir arada mücadele edebildiği alanlardan biridir.
Kağıt üzerinde kadınların Formula 1’de yarışmasının önünde bir engel olmamasına ve büyük bir kadın izleyici grubu bulunmasına rağmen, neden Formula 1’de hiç kadın pilot göremiyoruz? Bu durumun sebebi, pek çok kişinin düşündüğü gibi kadınların bu spora uygun olmaması değil.
Önce tarihteki kadın yarışçılara bakalım.
Formula 1 tarihinde yarışlara katılmak için mücadele etmiş olan sadece 5 kadın pilot bulunuyor. Bu kadınlardan sadece ikisi yarışa başlama hakkı kazanabilirken, puan almayı başarabilen kadın pilot sayısı ise yalnızca 1.
Son 30 yıldır Formula 1’de bir kadın sürücü göremiyoruz. Geçmişteki denemelerin başarısız olması, deneme sayısının azlığını ve bu kadın sürücülerin daha küçük takımlarda yarışmış olduğu gerçeğini göz önüne aldığımızda çok da inandırıcı gelmiyor.
Peki diğer motorsporlarında durum ne?
Formula 3 ve Formula 2, tarihsel olarak daha çok kadın pilota gridde yer veren şampiyonalar olarak göze çarpıyor. Danica Patrick gibi kadın pilotlar ayrıca NASCAR gibi serilerde mücadele etmeleriyle tanınıyor. Farklı NASCAR serilerinde mücadele etmiş çok sayıda kadın pilot var, hatta bazıları hala gridde. Benzer bir durum INDYCAR serileri için de geçerli.
Dakar Rallisi’ni kazanan Jutta Kleinschmidt, Venturi Formula E takımının başında bulunan ve Formula 1’in kapılarını zorlamış Susie Wolff, Dünya Ralli Şampiyonası’nı 2. sırada tamamlamayı başarmış olan Michèle Mouton gibi isimlere ek olarak, iki tekerlekli serilerde de çok sayıda kadının mücadele ettiğini söylemek mümkün.
Madem kadınlar da yarışabiliyor, neden Formula 1’de yarışmıyorlar?
Neden Formula 1’de Nikita Mazepin gibi isimler yer almayı başarmışken yetenekli pilotlar hemen giriş yapamıyorsa, kadınlar da tam olarak o yüzden Formula 1’de yarışamıyor. İşin yetenekle ya da fiziksel kapasiteyle çok da bir ilgisi yok, parayla ilgisi var. Gelin, bu durumu adım adım açıklayalım.
Formula 1’de yarışmanın yolu, çok para harcamaktan geçer. Bugün 4 yaşında bir çocuğunuz olsa ve onu bir Formula 1 yarışçısı yapmaya karar verseniz, kariyeri boyunca Formula 1’e girene kadar birkaç milyon doları gözden çıkarmanız ya da o birkaç milyon doları verecek sponsor bulmanız gerekir. Sophia Flörsch adlı kadın yarışçı da kadınların önündeki ilk ve en büyük engelin sponsorluk olduğunu söylüyor.
Kadınlar, sponsor bulamadıkları için küçük takımlara gidiyor. Küçük takımlarda oldukları için iyi arabalara erişemiyorlar. İyi arabalara erişemedikleri için öne çıkacak performanslar elde edemiyorlar. İyi performanslar elde edemedikleri için sponsorlar kadın pilotlara yanaşmıyor. Bu yüzden kadın pilotlar sponsor bulamıyor. Kadınlar, sponsor bulamadıkları için… Döngüyü anladığınızı düşünüyorum.
Bir diğer sorun da kız çocuklarını arabalardan uzak tutmak:
Bu nokta genelde göz ardı ediliyor ancak üzerinde durulması gereken bir nokta. Son yıllara kadar kız çocukları pek go kart serilerine ya da başka çocuk serilerine yönlendirilmiyordu. Ülkemizde de lunaparklardaki minik go kartlarda bile kız çocuklarına “Onlar erkek çocuklar için” denildiğine şahit olmuşluğum var. Dünyada da algı farklı değildi. O yüzden de kız çocukları bir yarış serisine girecekleri zaman dezavantajlı oluyor.
Kadınların yarıştığı özel seri: W-Series
Formula 1’e kadınların girmekte zorlanmasının üzerine Formula yönetimi, kadınlara yönelik W Series adlı bir şampiyona başlattı. Bütün kadın pilotlara benzer özelliklere sahip birer otomobilin verildiği bu seri, sponsor gereksinimini en aza indirmesi ve kadınların önünü açması için tasarlandı. Bu karar, kadınları ayırdığı ve Formula 1’e geçişlerini zorlaştırdığı gerekçesiyle eleştirildi ancak şampiyona düzenlenmeye devam etti. İlk iki yılında şampiyonanın kazananı, daha önce British GT şampiyonu Jamie Chadwick oldu.
2022 sezonunda da kazanan Chadwick olmasına rağmen, sponsorlardan gelen desteğin aksaması sonucu sezon iki yarış erken bitirildi. Bu kararın gerekçesi olarak ise 2023 sezonuna yatırım yapılacak olması gösterildi. Görünüşe göre W Serisi henüz istenilen noktada değil. Kişisel görüşüm ise W Series ve Formula E için yeterince tanıtım yapılmıyor olması ve bu yayınlara erişimin zor olması. W Series’in YouTube kanalındaki video görüntülenmelerine, şimdi gidip bir Formula 1 YouTube kanalı açsak sizin benim de erişmemiz mümkün, durum o kadar vahim.
Kadınların yarıştığı serilere ilgi düşük mü oluyor?
Bu durumun esas nedeni ilginin az olması değil, ürünün ulaşmaması. Çoğu yarışsever, izleyebileceği bir yarış varsa izler. Formula W Serisi’ne erişmek ise çok zor ve karmaşık. Bazı bölgeler için doğrudan yayın hizmeti bile yok.
Formula 1’in kadınlara bakışı da oldukça tartışmalı.
Formula One Group CEO’su Stefano Domenicali, bir röportajında önümüzdeki beş yıl içerisinde Formula 1’e bir kadın pilot girmesinin pek de mümkün gözükmediğini ifade etmişti. Formula 1’in eski patronu olan Bernie Ecclestone da zamanında “Formula 1’de kadın pilotları ciddiye almazlar, hayranlar önemsemez, sponsorlar para yatırmaz” minvalinde açıklamalarda bulunmuştu.
En yakın zamandan örnek verilebilecek Susie Wolff, Williams takımıyla testlere katıldığında takım arkadaşı Felipe Massa’dan çok az daha yavaştı. Massa’nın 2008’de 1 puan farkla ikinci olduğunu, yıllarca Ferrari’de mücadele ettiğini de hatırlatalım. Wolff'un başarısına rağmen Red Bull'dan Helmut Marko gibi isimler, kadınların Formula 1'de yarışmayı kaldıramayacağını düşünüyor.
Formula 1, kadınları daha çok bünyesine katmaya çalışıyor. Belki de önümüzdeki yıllarda bir kadın pilotu Formula 1 araçlarından birinin direksiyonunda görebiliriz. Genç pilot programlarındaki kadın pilotlar bu konuda umudun tamamen kaybolmadığını gösteriyor.
Kaynaklar: Flowracers, Hitc, the Washington Post, Financial Express