ABD'li araştırmacılar, omuriliğin elektrikle uyarılmasının, felç (inme) geçiren kişilerde kol ve elleri kontrol etme yeteneğini anında geri kazandırdığını söylüyor.
Pittsburgh'dan Heather Rendulic, dokuz yıl sonra bu şekilde ilk kez kendi başına biftek kesip yiyebildi.
Pittsburgh Üniversitesi ekibi, omurilik implantlarının sadece iki kişide test edildiğini, bu yöntemden kimlerin faydalanabileceğini görmek açısından daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu söylüyor.
Felç, beyindeki kan akışını bozar ve beyin hücrelerinin ölmesine yol açar. Beynin bir kısmına giden kan akışı azaldığında veya kesintiye uğradığında, beyin dokusunun oksijen ve besin almasını önleyen bir inme (felç) meydana gelir ve beyin hücreleri dakikalar içerisinde ölmeye başlar. İnmenin oluştuğu bölgedeki fonksiyonlarda geçici ya da kalıcı kayıplar oluşur. Bu da genellikle hayatta kalanlarda uzun vadeli sağlık sorunları yaratır.
İnsanlar hareket etme isteğini korusa da beyinden gelen talimatlar o kadar zayıflar ki hiçbir şey olmaz.
Heather'a 20'li yaşlarının başında, beyninde anormal kan damarı olduğu - kavernöz anjiyom - teşhisi konmuştu. Bu damarda birçok kez kanama olmuş ve büyük bir felce yol açmıştı. Bir sabah uyandığında vücudunun sol tarafını hareket ettiremiyordu.
Bunu takip eden dokuz yıl içinde Heather tekrar yürümeyi öğrendi ancak sol kolunun ve elinin kontrolünü geri kazanamadı. Ayakkabı giymek gibi en basit işler bile zorlaştı.
Araştırma sürecinde Heather'ın omuriliğinin bazı kısımlarını uyarılabilmek için boynuna elektrotlar yerleştirildi.
Sinir sistemi iletişimini elektrik sinyalleriyle kuruyor. Ancak Heather'ın felç geçirmesinden sonra beyninden gelen elektrik sinyalleri, kol ve el hareketlerini kontrol eden sinirleri harekete geçiremeyecek kadar zayıflamıştı.
Elektrikle stimülasyon sonucu sinirlerin uyarılması nedeniyle bu zayıf mesajlar hareketi tetiklemek için yeterli hale geliyor.
Denemenin yapıldığı ilk günden bu stimülasyon işe yaramış ve Heather dokuz yıl sonra ilk kez elini açıp kapatabilmilşti.
TIM BETLER/ PITTSBURGH ÜNİVERSİTESİ'Ağlamaya başladı'
Pittsburgh Üniversitesi'nden Dr. Marco Capogrosso, "Kimse bu kadar hızlı işe yarayacağını beklemiyordu" dedi.
"Heather ağlamaya başladı, ailesi oradaydı ve onlar da ağlamaya başladı; sonra hepimiz ağladık; çok duygusal bir andı."
Heather "Kolumu ve elimi neredeyse on yıldır hareket ettirmediğim bir şekilde hareket ettiriyordum" dedi.
Ve bu şekilde bifteğini kesip çatalıyla yemeyi başarmıştı.
Araştırmanın ayrıntıları Nature Medicine dergisinde yayımlandı. Cihaz Heather ve bir başka gönüllüde denenmiş ve işe yaramıştı. Ancak deney sadece bir ay sürecek şekilde tasarlanmıştı. Sonrasında elektrotlar çıkarılınca hareketi sağlayan stimülasyon da ortadan kalktı.
Ancak araştırmacılar sonuçların, implantlar yoluyla insanların yaşamlarında önemli bir fark yaratılabilecek bir geleceğe bakış sağladığını söylüyor.
Dr. Marco Capogrosso "Hastalarımız iyileşiyor ama tamamen normal hale gelmiyorlar. Muhtemelen piyano çalamayacaklar ama artık kollarını ve ellerini kullanabildikleri için çok fazla bağımsızlık ve yaşam kalitesi kazanabiliyorlar" diyor.
Ekip, şiddetli ağrıyı idare edebilmek için halihazırda onaylanmış teknolojileri kullandıkları için bu alanın hızla ilerleyebileceğine inanıyor.
Ancak şimdilik, kimlerin yararlanacağını ve ekipmanın laboratuvardan eve nasıl taşınacağını belirlemek için daha fazla klinik çalışma yapılması gerekecek.
İnme Derneği'nden Dr. Rubina Ahmed, "Araştırma henüz erken aşamalarda ve cerrahi implantlar herkes için uygun olmayabilir. Daha geniş bir kitlenin kullanılabileceği noninvazif (fazla müdahale gerektirmeyen) stimülasyon yöntemleri de test ediliyor" diyor.