Şarkıcı, besteci ve oyuncu Esmeray, Fermet Hanım ile Fas asıllı Nusret Bey'in kızı olarak Emirgan'da 25 Şubat 1949'da dünyaya geldi.
Sanatçı, 1960'ta Emirgan Ortaokulunun son sınıfından ayrılarak, İstanbul Şehir Tiyatrosu çocuk bölümüne girdi. Şehir Tiyatrolarında 1960'tan itibaren 5 yıl sahneye çıkan Diriker, 1965'te özel tiyatrolara geçiş yaptı. Başarılı sanatçı ilk olarak Dormen Tiyatrosu'nda "Dün Gece Yolda Giderken Çok Komik Bir Şey Oldu" adlı oyunda rol aldı.
Daha sonra sırasıyla Avni Dilligil, Özlem Taşdelenler ve Sezer Sezin tiyatrolarında sahneye çıkan sanatçı, 1974'te Muammer Karaca ile oynadıkları "Mart Bakanı" adlı oyunla tiyatroya veda etti.
Sanatçı, beyazperdede "Sev Kardeşim" ve "Zilli Nazife" adlı filmlerinin yanı sıra "Unutama Beni" filminde misafir oyuncu olarak yer aldı.
ESMERAY'IN MÜZİK YAŞAMI
Müziğe Neriman Altındağ Tüfekçi yönetimindeki koroda amatör olarak başlayan Diriker, 1974'te "Kim Bunlar Topluluğu"nun solistliğini yaptı. Sanatçı, topluluğun müzikseverlerle buluşturduğu plakta yer alan "Yüz Kerre Bin Kerre" adlı şarkısıyla profesyonel müzik yaşamına başladı.
Esmeray Diriker, müzik alanındaki ilk önemli çıkışını da aynı yıl TRT'nin düzenlediği "1. Toplu İğne Beste Yarışması"nda seslendirdiği "Unutama Beni" adlı şarkısıyla yaptı. Sanatçıya birincilik getiren ve klasikler arasına giren eserin söz ve müziğine, eşi Şemi Diriker imza attı.
İlk kez profesyonel olarak Küçük Bebek Belediye Gazinosu'nda sahneye çıkan Esmeray Diriker, TRT'nin düzenlediği yarışmada birinci olmasına rağmen "Unutama Beni" denetime takıldı ve TRT'nin yasaklı şarkıcılar listesine girdi.
Sanatçı, ikinci büyük çıkısını ise 1977'de "Gel Tezkere" adlı plağıyla yaptı. Sonraki yıllarda "Can Mehmedim" ve "Askerin Türküsü" gibi şarkıları söylemeye devam eden Diriker, 1978'de Eurovision yarışmasının Türkiye finaline katıldı. Bestesi Atilla Özdemiroğlu'na ait, Şanar Yurdatapan'ın sözlerini yazdığı "İnsanız Biz" eserini, Ertan Anapa, Funda Anapa, Melike Demirağ, Kerem Yılmazer ve İskender Doğan'la seslendirdi.
"Sürpriz 81" adlı albümünde Türk sanat müziği eserleri yorumladı
Ölümüne kadar 9 adet 45'lik, 4 adet LP ve 1 kaset çalışmasına imza atan sanatçı, 1981'de çıkardığı "Sürpriz 81" adlı albümünde Türk sanat müziği eserlerini seslendirdi.
Esmeray Diriker, 1986'da profesyonel sahne çalışmalarına son verdi. Bu tarihten sonra ise "Alıştık Artık" adlı televizyon programında uzun süre Ayşegül ve Ali Atik çiftiyle rol aldı.
"Küçük Besleme" ve "Reyting Hamdi"nin aralarında bulunduğu birçok televizyon dizisinde konuk oyuncu olarak yer alan Diriker, 1995'te Nedim Saban Tiyatrosunda "Oscar" adlı oyunla tiyatroya geri döndü.
Diriker, 2000'de "Hep Aynı Yaygara" ve "Dilekçe" oyunlarında rol aldı, aynı yıl yayınlanan "Eski Dostlar" albümüyle yeniden müzik çalışmalarına başladı. Sanatçının oğlu Kaan Diriker yaptığı bir açıklamada, müziğin annesinin vazgeçilmezi olduğunu söylemişti.
ESMERAY NEDEN ÖLDÜ?
Unutulmaz sanatçı, 2001'de akciğer kanserine yakalandı. Yaklaşık 3 ay kanser tedavisi gördükten sonra 25 Mart 2002'de 53 yaşında hayatını kaybeden Esmeray Diriker, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
"Onun hikayesi, sesi ve kültürü her şeyi değiştiriyor"
Polonyalı kültürel antropolog Kornelia Binicewicz, Türk müziğini araştırırken rastladığı Esmeray hakkında bir röportajında şu ifadeleri kullanmıştı:
"Buraya geldiğimde yaptığım en önemli keşiflerden biri Esmeray oldu. Esmeray'dan bahsettiğimde, insanlardan 'Esmeray sadece bir pop şarkıcısı, onda ne görüyorsun?' gibi tepkiler alıyorum. Bazı insanlar ise adını hiç duymamış. Ama aslında teklilerini detaylı incelediğinizde büyük sanatçılarla, harika aranjörlerle çalıştığını görebilirsiniz. Ayrıca onun kendi hikayesi, sesi ve kültürü her şeyi değiştiriyor, özgün bir hal alıyor. Esmeray'a ilk hayran kaldığım dönemde, Abu Dabi'de ulusal bir dergi için bir makale yazmıştım. Hikayesini, nereden geldiğini anlattım, Fas'tan geldiğini ve AfroTürk olduğunu yazdım. Bu metni yazdıktan sonra çok fazla insan bana neden Esmeray'ın siyah olduğunu iddia ettiğimi sordu. 'O siyahi değil, Türk.' gibi şeyler söylediler. Bu, insanlar için yeniydi çünkü daha önce bu soruları sormamışlardı. Fakat ben dışarıdan olduğum için farklı bir yerden bakıyordum ve o benim için sadece bir pop şarkıcısı değildi. Onun sesini buldum, çok ilgimi çekti ve daha sonra onun AfroTürk olduğunu öğrendim."
Sezen Cumhur Önal da Esmeray'ın vefatının ardından yaptığı bir açıklamada, "Devrini itibarlı yaşadı. Çok onurluydu. Para kazanmak için önemsiz şarkılar söylemedi. Medyatik olmaya çalışmadı. Eşyanın tabiatına uygun davrandı. Müthiş bir sesi vardı. Türk halkı ondan yeterince yararlanamadı." değerlendirmesini yapmıştı.
Esmeray Diriker'in 1970'li yılların unutulmaz sesi olduğunu kaydeden Erol Evgin ise sanatçının sesindeki sıcaklığın, söyleyişindeki doğallığın ve şarkılarındaki samimiyetinin herkesin kalbini fethettiğini söylemişti.