Bu konuda soru cevap tekniği ile soru işaretlerini gidermeyi amaçlayan EPDK, “Son Kaynak Tedarik Tarifesi (SKTT) Düzenlemesine Yönelik Bilinmesi Gerekenleri” şöyle anlattı:
1- Serbest Tüketici Kimdir? Son Kaynak Tedariki Kavramı Serbest Tüketiciler İçin Ne İfade Eder?
Elektrik piyasasında serbest tüketiciler, herhangi bir elektrik tedarik şirketi (tedarikçi) ile ikili anlaşma yaparak elektrik enerjisini bu tedarikçiden aralarında anlaştığı fiyattan/koşullardan alma hakkına sahip olan tüketicilerdir.Serbest tüketicilerin ikili anlaşma ile elektrik enerjisi tedarik etmemesi (almaması) durumunda ise “bu tüketicilerin elektrik enerjisinden mahrum kalmamaları için” o bölgede faaliyet gösteren ve son kaynak tedarikçisi olarak adlandırılan görevli tedarik şirketi tarafından elektrik enerjisi satışı yapılması imkânı bulunmaktadır. İşte bu işlem son kaynak tedariki olarak adlandırılmaktadır.
2. Son Kaynak Tedarik Tarifesi Nedir? Ulusal Tarifeden Farkı Nedir?
Serbest olmayan tüketiciler tedarikçisini seçme ve ikili anlaşma yapma hakkına sahip değildir ve elektrik enerjisini görevli tedarik şirketinden ulusal tarife (perakende satış tarifesi) üzerinden almaktadır.
Son kaynak tedariki ile sağlanan elektrik enerjisi ise son kaynak tedarik tarifesi üzerinden faturalandırılır. Son kaynak tedarik tarifesi, ikili anlaşması bulunmayan serbest tüketicilerin tüketim miktarına göre iki farklı şekilde uygulanmaktadır: Her yıl için belirlenen son kaynak limitinin altında tüketimi olan ve bu kapsamda düşük tüketimli son kaynak tüketicisi olan serbest tüketicilere ulusal tarife uygulanmaya devam etmektedir. Son kaynak limitinin üzerinde tüketimi olan ve bu kapsamda yüksek tüketimli son kaynak tüketicisi olan serbest tüketicilere ise elektrik enerjisi maliyetini yansıtan dinamik bir tarife modeli uygulanmaktadır.
3. Son Kaynak Tedarik Tarifesinde Faturamızda Yer Alan Hangi Bedellerde Değişiklik Olmaktadır?
Elektrik enerjisi için nihai bedel; aktif enerji bedeli, dağıtım (şebeke) bedeli ve vergilerin toplamından oluşmaktadır. Faturalarda aktif enerji bedeli ve dağıtım bedeli toplamından oluşan elektrik tüketim bedeli ifadesi yer almaktadır.
Aktif Enerji Bedeli: Elektriğin üretimi ve ticaretiyle ilgili olan aktif enerji bedeli açısından ulusal tarife ile yüksek tüketimli son kaynak tüketicilerine uygulanan son kaynak tedarik tarifesi arasında fark bulunmaktadır. Ulusal tarife kapsamında devlet desteği uygulanmaktadır.
Dağıtım Bedeli: Elektriğin iletim ve dağıtım sistemi üzerinden tüketiciye ulaştırılmasına ilişkin hat, trafo gibi şebeke unsurlarının tesis edilmesi, arıza onarım, bakım gibi şebeke işletim ve yatırım maliyetlerini içermektedir. Dağıtım bedeli aynı abone grubundaki tüm tüketicilere aynı şekilde uygulanır ve son kaynak tedarik tarifesi ile herhangi bir değişiklik göstermez.
Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi ile Katma Değer Vergisi mevcut durumda tüketicilere uygulanmakta olan vergiler olup ilgili kurumlarca bu vergiler düzenlenmektedir.
4. 2025 Yılı İçin EPDK Tarafından Yapılan Son Kaynak Tedarik Tarifesi Düzenlemesi Nasıl Bir Değişiklik Öngörmektedir?
Yapılan düzenleme kısaca 2025 yılı için son kaynak limitinin belirlenmesine yönelik bir adımdır. 2018 yılından bu yana her yıl için abone grupları bazında son kaynak limitleri belirlenmiştir. 2018-2024 yıllarını içeren dönemde mesken abone grubu için belirlenen yüksek limitler sonucunda mesken aboneleri düşük tüketimli son kaynak tüketicileri olarak kalmaya devam etmiş ve mesken tüketicilerine ulusal tarife uygulanmıştır.Yapılan düzenleme neticesinde ise 1/2/2025 tarihinden geçerli olmak üzere 2025 yılı için mesken abone grubuna yönelik son kaynak limiti 5.000 kWh/yıl olarak belirlenmiş olup bu limiti aşan mesken aboneleri yüksek tüketimli tüketici grubuna dâhil edilmiştir.
5. Yapılan Bu Düzenlemeden Etkilenen Mesken Abonelerinin Oranı Nedir?
Ülkemizde güncel verilere göre mesken abonelerinin sayısı 41 milyon civarındadır. Bu düzenleme sonrası tüketimi yüksek olan yaklaşık 1,2 milyon mesken abonesi, yani tüm mesken abonelerinin yaklaşık %3’ü bu düzenlemeden etkilenecektir.
6. Yapılan Bu Düzenleme İle Bütün Elektrik Abonelerinin Faturaları Artacak Mı?
Alınan karar ile ulusal tarifede herhangi bir değişikliğe gidilmemektedir. Sadece yıllık tüketim miktarı 5.000 kWh ve üzeri olan ve son kaynak limitini geçen mesken tüketicilerinin ve yıllık tüketim miktarı 15.000 kWh ve üzeri olan son kaynak limitini geçen kamu ve özel hizmetler sektörü ile diğer sanayi ve aydınlatma abone gruplarında yer alan tüketicilerin desteklenen gruptan çıkarılarak gerçek maliyetlerden elektrik enerjisi tedarik etmeleri amaçlanmaktadır.
7. Bir Elektrik Abonesi Hangi Tarihten İtibaren Son Kaynak Tedarik Tarifesi (SKTT) Kapsamına Girecek?
2025 yılı için belirlenen son kaynak limitinin geçerli olduğu 2025 yılı veya bir önceki takvim yılı olan 2024 yılında limitin geçilmesi halinde, bu limite erişilen ayı takip eden üçüncü ayın ilk gününden itibaren ikili anlaşma yapmamış olan tüketicilere; yüksek tüketimli son kaynak tüketicileri için hesaplanacak tarife uygulanmaya başlanacaktır. Örnek olarak,
- 25/11/2024 tarihinde okunan sayaçla/düzenlenen faturayla birlikte 2024 takvim yılı tüketimi 5.000 kWh’i ilk kez aşan bir mesken kullanıcısına 1/2/2025 tarihi,- 30/12/2024 tarihinde okunan sayaçla/düzenlenen faturayla birlikte 2024 takvim yılı tüketimi 5.000 kWh’i ilk kez aşan bir mesken kullanıcısına 1/3/2025 tarihi,- 2024 takvim yılı tüketimi 5.000 kWh’in altında olan ve 2/6/2025 tarihinde okunan sayaçla/düzenlenen faturayla birlikte 2025 takvim yılı tüketimi 5.000 kWh’i ilk kez aşan bir mesken kullanıcısına 1/9/2025 tarihi,- 2024 takvim yılı tüketimi 5.000 kWh’in altında olan ve saatlik okumanın yapılabildiği, 31/7/2025 23:59’da okunan sayaçla/düzenlenen faturayla birlikte 2025 takvim yılı tüketimi 5.000 kWh’i ilk kez aşan bir mesken kullanıcısına 1/10/2025 tarihi itibarı ile yüksek tüketimli son kaynak tüketicileri için hesaplanacak tarifenin uygulanması gerekecektir.
8. Bir Elektrik Abonesinin SKTT Kapsamından Çıkması Mümkün Mü?
Elbette mümkündür. SKTT kapsamında kalmış, ikili anlaşma yapmamış bir tüketici; bir takvim yılında yapmış olduğu tüketim takip eden yıl için belirlenmiş limitin altında kalması halinde son kaynak tedarik tarifesi kapsamından çıkar… Hiçbir hak ya da hizmet kaybına uğramaksızın ulusal tarife üzerinden faturalandırılır.
9. Tarımsal Faaliyetlerde Bulunan Tüketiciler SKTT Düzenlemesinden Nasıl Etkilenecek?
Tarımsal faaliyetler grubunda son kaynak limiti değiştirilmemiş olup tarımsal faaliyetle uğraşan herhangi bir tüketici bu düzenlemeden etkilenmeyecektir.
10. Camiler, İbadethaneler, Cemevleri, Dernekler Bu Düzenlemeden Etkilenecek Mi?
Mesken abone grubunda bulunan söz konusu özellikteki kullanıcılar bu düzenlemenin dışında tutulmuştur. Ayrıca şehit aileleri ve muharip/malul gaziler, köy içme suları, AFAD’a ait geçici barınma merkezleri, elektrikle çalışan diyaliz destek ünitesi, solunum cihazı ve benzeri mahiyette yaşam destek cihazlarına bağımlı olan tüketiciler de bu düzenlemenin dışında yer almaktadır.
11. Elektrik Aboneleri Faturalarının Doğruluğunu Nasıl Kontrol Edebilir?
EPDK’nın web sitesinde yer alan fatura hesaplama modülü sayesinde fatura kontrolü yapılabilmektedir.
Ancak ikili anlaşma ile enerji alan bir tüketici için bu modül üzerinden fatura kontrol imkânı bulunmamaktadır. Çünkü ikili ve ticari nitelikli bir anlaşmanın gizliliği söz konusudur. Fatura hesaplama modülü ile; son kaynak tedariki kapsamında olan ve ikili anlaşma yapmamış tüketicilerin fatura kontrolü yapabilmesi mümkündür.Ayrıca bu modül ikili anlaşma yapmış olan tüketicilerin bu ikili anlaşmayı yapmamış olmaları halinde kendilerine uygulanacak olan tarifeyi de görmelerine imkân sağlamaktadır.Son kaynak tedarik tarifesi ve sistemine uygun olarak hazırlanan ve serbest piyasada saatlik olarak oluşan fiyatları baz alan bu modül kullanılırken tüketim yapılan/sayaç okuma tarihlerinin doğru girilmesi büyük önem taşımaktadır.
12. Serbest Tüketicilerin (SKTT’ye Tabi Elektrik Abonelerinin) İkili Anlaşma Yapma Yükümlülüğü/Zorunluluğu Var Mıdır? İkili Anlaşma Yapmadan Elektrik Tedarik Etmek Mümkün Mü?
İkili anlaşma yapmak tüketiciler için bir yükümlülük ya da zorunluluk değildir. Serbest tüketicilerin ikili anlaşma ile elektrik enerjisi tedarik etmemesi durumunda görevli tedarik şirketi tarafından bu tüketicilere perakende satış sözleşmesi ile son kaynak tedarik tarifesi üzerinden elektrik enerjisi satışı yapılmaya devam edilir.Son kaynak limiti geçilmesine rağmen ikili anlaşma yapılmadığı takdirde o bölgedeki görevli tedarik şirketi söz konusu tüketiciyi otomatik olarak son kaynak tedarik tarifesi kapsamına dahil ederek enerji tedariki sağlamaya devam eder.
13. Son Kaynak Tedarik Tarifesi Nasıl Hesaplanır?
Son kaynak tedarik tarifesi hesaplanırken dağıtım bedeli değişmez ve vergiler ulusal tarife hesaplanırken kullanılan aynı oranlarda uygulanır. Aktif enerji bedeli ise fatura dönemi için gerçekleşen piyasa takas fiyatı ortalaması ve Kurulca öngörülen Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) birim maliyeti ortalaması toplamının, yine Kurulca belirlenen katsayı (mesken tüketicileri için %5, diğer tüketiciler için %9,38) ile artırılmasıyla hesaplanır.
14. Serbest Tüketiciler İkili Anlaşma Yaparken Avantajlı Tarifelerden Yararlanabilir Mi?
Elektrik tedarik şirketleri ikili sözleşme imzaladıkları serbest tüketicilere avantajlı tarifeler sunabilmektedir. Bu durum sözleşmenin tarafları arasında belirlenir, kayıt altına alınır ve ticari bir sözleşme niteliği kazanır. Ayrıca Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği’nde serbest tüketicilerin yapacakları ikili anlaşma öncesi tedarikçiler tarafından bilgilendirilmesini sağlamak üzere Fiyat Karşılaştırma Tabloları düzenlenmiştir. Bu tablolar sayesinde tüketiciler, perakende satış tarifesi veya son kaynak tedarik tarifesi birim bedellerini ve tedarikçiler tarafından ikili anlaşma kapsamında önerilen birim bedeli karşılaştırabilme ve kendilerine sunulan indirim oranını görebilme imkanına sahiptir.
Öte yandan Enerji Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) tarafından, tüketici ve tedarikçilerin teklif ve anlaşmalarını yapabileceği yeni bir sistem oluşturulmuştur. Bu sistemin, enerji piyasasında şeffaflık ve rekabetin artırılmasına önemli katkılar sağlaması hedeflenmektedir.