Dünya Kupası Sonrası Katar'daki Stadyumlar Atıl mı Kalacak?

Katar bir futbol ülkesi değildir. Ülkenin kendi ligi kurulalı ancak 50 yıl olmuşken, en büyük maçlarda bile stadyumlarda yer alan seyircilerin sayısı birkaç yüzü pek geçmez. Bugün TFF 1. Lig’de oynanan bir Sakaryaspor-Göztepe maçı, Katar’da en üst seviyede bir ay boyunca maçlara gidenden daha fazla futbolseveri tribüne çeker. Geçtiğimiz yıl ülkenin en üst seviye ligi olan Katar Stars League’de 88.704 kişi bilet alıp maç izledi. (Türkiye’de 3 büyükler her hafta 120.000 kişiye oynuyor.)

Yine de Dünya Kupası organize etme hakkını elde eden Katar, Dünya Kupası için yapımında çok sayıda insanın öldüğü 7 yeni stadyum yaptı ve bir stadyumu da yeniledi. Bu stadyumların toplam kapasitesi 426.000'i buldu. Ülkenin nüfusunun 2,931 milyon olduğunu da hatırlatalım. Bu nüfusun yalnızca %11,6’sı Katarlılardan oluşurken kalanı göçmen işçilerden oluşuyor. Yani ülkedeki tüm Katarlıları stadyumlara yerleştirsek, en büyük stadyum olan Lusail Stadyumu yine de bomboş kalabiliyor. Haliye akıllara gelen sorulardan biri, turnuvadan sonra bu stadyumların nasıl kullanılacağı oluyor.

İşte Katar’ın 2022 Dünya Kupası stadyumları:

Bu kadar kapasite, maç başı 672 kişi için azıcık fazla değil mi?

Elbette fazla, zaten Katarlı yetkililer de bu durumun farkında. Bu yüzden de stadyumların hepsi için birer plan hazırlanmış durumda. Bazı stadyumların kapasiteleri düşürülecek, bazı stadyumlar yeni amaçlarla kullanılacak ve hatta stadyumlardan biri tamamen sökülüp başka işler için kullanılacak. 

Katar’ın bu turnuva için harcadığı toplam miktar 220 milyar dolar olsa da, bu paranın tamamı stadyumlar için harcanmadı. Metro, altyapı, iskan gibi çalışmalar bu bütçenin büyük kısmını tüketirken, stadyumların toplam maliyeti yaklaşık 10 milyar dolar oldu. Bu parayı atıl kalacak stadyumlara yatırmak ise hiçbir yönetimin kabul edebileceği bir şey değil. 

Stadyumlar parça parça sökülecek.

Dünya Kupası sonrasında Katar, küçük bir ülke için çok fazla sayıda dev stada sahip olacaktı. Bu stadyumlar parça parça sökülecek. Hatta Stadium 974 adı verilen stadyum komple sökülecek, yerine AVM ve iş merkezleri yapılacak. 

Stadyumların üst katları ve katmanları sökülecek. Sökülen parçaların bir kısmı, bölge ülkelerine ve futbolda gelişim için desteğe ihtiyaç duyan daha fakir ülkelere gönderilecek. Stadyumların kapasite düşürülmüş halleri bazen Katar takımlarına ev sahipliği yapacak, bazen de farklı amaçlarla kullanılacak.

Katar Stars Ligi, Dünya Kupası statlarına taşınacak.

Katar Stars Ligi'nde (QSL) 12 takım bulunuyor. Bu takımlardan biri olan Al Rayyan, 40 bin kişilik Ahmad Bin Ali Stadyumu’nda maçlarını oynayacak. Al Janoub Stadyumu da Al Wakrah takımına ev sahipliği yapacak ancak stadyumun kapasitesi 20 bin kişiye indirilecek. 

Khalifa International Stadyumu ise yenilenmiş haliyle kalacak ve Katar Milli Takımı’na ev sahipliği yapmaya da devam edecek. 1976’da inşa edilen stadyum, yenilenmiş haliyle 40 bin kişiyi ağırlayabiliyor.

İşte kalan stadyumlar için yapılan planlar:

Stadium 974

Eski adıyla Ras Abu Aboud Stadyumu olan bu yapı, tarihin ilk geçici Dünya Kupası stadyumu olma vasfını da taşıyor. Geri dönüştürülmüş 974 adet konteynerden oluşan stadyum 40 bin kişilik. Maçlar sona erdiğinde stadyum sökülecek, yerine deniz kıyısında iş merkezleri yapılacak. 

Lusail Stadyumu

Altın rengi ve 80 bin kişilik yapısıyla turnuvanın finaline de ev sahipliği yapacak olan Lusail Stadyumu, hiçbir Katar takımına ait olmayacak. Stadyumun çatısı ve üst yapısı sökülecek. Bu yapı yaşam alanları, mağazalar, kafeler, okullar ve sağlık kuruluşları için kullanılacak. Stadyumun üst kısmı, yaşam alanlarının terası olacak.

Al Bayt Stadyumu

60 bin kişilik Al Bayt Stadyumu, turnuvanın da açılış maçının oynandığı stadyum olmuştu. Bu stadyumun da üst kısmı sökülecek. Yerine bir spor hastanesi, beş yıldızlı bir otel, bir AVM ve çeşitli mağazalar yapılacak.

Al Thumama Stadyumu

40 bin kişilik bu stadyum, oldukça merkezi bir konumda bulunuyor. Turnuva sonrası kapasitesi azaltılacak stadyumlardan olan Al Thumama, farklı spor aktiviteleri için kullanılabilen bir tesis haline getirilecek. Tesise bir otel ve bir spor kliniği de dahil edilecek.

Education City Stadyumu

Katar Vakfı tarafından kurulan Education City’de yer alan bu stadyum da turnuva sonrası küçültülecek ve kapasitesi 20 bin kişiye indirilecek. Tesis, bölgede bulunan üniversitelerin kullanımına açılacak. 

Katar, “Beyaz Filleri” ortadan kaldırmanın yolunu bulmuş olabilir mi?

Meşhur Nasreddin Hoca fıkralarından birinde Timur, Akşehir’e bir fil bırakır. Bu fil zamanla bölge halkının başına bela olur, tüm yemekleri tüketir. Timur’un korkusundan herkes yolda Nasreddin Hoca’yı yalnız bırakınca, Hoca, Timur’a “Fil iyi güzel hoş ama çok yalnız kaldı, yanına arkadaş istiyor” der ve iki fil ile geri döner. Bu hikayedeki fil, ülkemizde “Timur’un fili/filleri” şeklinde deyimleşmiştir. 

İngilizcede de Timur’un fiilerine benzeyen bir ifade var, beyaz fil. Sahibinin elden çıkaramadığı, özellikle bakım masrafı çok fazla olan ve boyutları nedeniyle pek kullanışlı/kazançlı olmayan şeylere beyaz fil (white elephant) diyorlar. Daha önce Güney Afrika, Rusya ve Brezilya, son Dünya Kupası organizasyonları için ciddi şekilde masraflar yapan ancak sonrasında stadyumları kullanamayan ya da tesislerden yararlanamayan ülkeler olmuşlardı. Yaşanan bütün sorunlara ve tartışmalara rağmen 2022 Katar Dünya Kupası, atıl kalmayacak tesislerin nasıl yapılabileceğine dair bir örnek teşkil edebilir.