Türkiye’de çocuk yapmak için 30’lu yaşlarının sonlarını bekleyen pek çok kadının ortak bir derdi var. Özellikle beyaz yakalı kadınlar için iş yaşamını sekteye uğratmamak, bir aile kurmadan önce kendi ayakları üzerinde durduğundan emin olmak ve belki de iyi bir baba olacağına inandıkları doğru kişiyi bulamamaktan ötürü çocuk sahibi olma isteği ertelenebiliyor. Ancak 30’lu yaşların ortasından itibaren doğurganlığın düşmesine neden olan yumurta sayısı ve kalitesindeki azalma bir stres nedeni. Aslında bunun bir çözümü var. Yumurta dondurma işlemi. Ancak Türkiye’de yasal düzenlemeler ve ücretlerdeki pahalılık nedeniyle birçok kadın için bu işlemi yaptırmak pek de mümkün değil.
TEK SEÇENEK ÖZEL HASTANE
Sağlık Bakanlığı tarafından 2014’de yayımlanan yönetmeliğe göre kanser tedavisi görecek hastalar, üreme işlevlerinin kaybedilmesine yol açacak ameliyat geçirecek olanlar ve düşük yumurtalık rezervine sahip, ailesinde erken menopoz geçmişi olan kadınlar devlet hastanelerinde düşük bir ücretle bu işlemi yaptırabiliyor. Bu işlemle yumurtalar beş yıl boyunca donduruluyor.
Ancak bekâr bir kadınsanız ve sağlık sorunları nedeniyle yumurta dondurma işlemi yaptırdıysanız bile ilerleyen dönemlerde de dondurduğunuz yumurtaları kullanarak çocuk sahibi olmak istiyorsanız, o tarihte evli olma şartı aranıyor.
Öte yandan isteğe bağlı olarak yumurta dondurup belli bir yaştan sonra çocuk sahibi olmak isteyenler için tek seçenek bu işlemi çok yüksek bir ücretle yapan özel hastaneler.
NEDEN YAPILMALI
Kadınların yumurtalıklarında foliküllerin (yumurta hücresini koruyan yapı) fazla ve kaliteli olması hamile kalma şansını yükseltirken yaş ilerledikçe, özellikle de 35 yaş sonrası folikül sayısı ve kalitesinde azalma görülebiliyor. 40 yaş sonra ise azalma daha da hızlanıyor ve hamile kalma olasılığı gittikçe düşüyor.
Dondurulan yumurta, işlemin yapıldığı dönemdeki biyolojik özelliklere sahip olduğundan genetik anomali riski ve düşükle karşılaşmamak için 20 ila 30 yaşları arası, yumurta dondurmak için doktorlar tarafından en uygun dönem olarak kabul ediliyor. Bu yaşlarda yumurtaların sayısı da kalitesi de en yüksek seviyede oluyor.
Yumurta dondurma işleminde 35 – 38 yaş aralığında 8, 10 olgun yumurta dondurmak yeterli olurken 40 yaşından sonra bu sayının artırılıp işlemin birkaç kez tekrarlanması gerekiyor.
ÇOCUK İÇİN GEÇ KALMA KAYGISI
Farklı yaşlardan kadınlar yumurta dondurma işlemi ile ilgili görüşlerini bizimle paylaştı:
“Kanser tedavisiyle tanıştığım bir süreç oldu. İyi ki yaptırmışım. 15 yumurtamın, hazır olduğumda, beni beklediğini bilmek huzur verici. (A. Y. 25)
‘’Hiç evlenmedim ve çocuk için geç kalma kaygısı yaşıyorum, tüm maddi manevi imkânlarımı karşılayabilsem bile tek başıma çocuk yetiştirmenin zorluklarını düşündükçe erteliyorum.’’ (F. G, 39)
‘’Bu yaşıma kadar evlilik düşünmediğim için ve fiyatların yüksek olması nedeniyle hep erteledim. Fakat keşke önceden yaptırsaydım, hazırda bulunması daha iyi olurdu.’’ (K. A, 42)
“Evliyim, sağlık sorunlarım nedeniyle hamile kalma olasılığım oldukça az. Doktordan, ülkemizde sadece bekârlara veya kanser hastalarına yumurta dondurma işlemi uygulandığını öğrendim. İşlemi yaptıramadığım için üzgünüm.’’ (Y. İ. D, 31)
‘’Bekârım, ‘gelecekte fikrimi değiştirebilirim’ diyerek yumurtalarımı dondurma karar aldım. Çok maliyetli ve zorlu bir süreç. Ancak gelecekte pişmanlığını yaşamak istemediğim için ve imkânlarım el verdiği için yaptırdım.’’ (S. C, 36)
NASIL YAPILIYOR
Marmara Üniversite Eğitim Görevlisi Kadın Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Tevfik Yoldemir , yumurta dondurma işleminin aşamalarını anlattı:
1. aşama
Hasta görüşmesi ve muayene: Gerekli kan testlerinin yapılması, yumurtalıkların değerlendirilmesi, ilaçların anlatılması ve onay alınmasını içerir.
2. aşama
Yumurtalıkların uyarılması: Yumurtalıkları uyaracak iğneler genellikle reglin 2 veya 3. günleri yapılmaya başlanır. İğneler günlük kasiçi veya ciltaltı yapılır. Yumurtalıkların uyarılma süresi 9-13 gün arasında sürebilir.
3. aşama
Yumurta toplama: Son olgunlaştırma iğnesinden 35 saat sonra hastaya anestezi verilip jinekolojik muayene pozisyonunda yumurtalıklardan folikül sıvısı aspirasyonu işlemi yapılır.
4. aşama
Yumurta dondurulması: Olgun yumurtalar dış tabakalardan ayıklanır. Seçilen dondurma yöntemine göre gerekli medyumlar kullanılarak dondurulur ve saklama tanklarında saklanır.
5. aşama
Yapay rahim içi tabakasının hazırlığı: Embryo transferine uygun rahim içi tabakasını oluşturmak için iğne, hap, flaster, vaginal fitillerin kullanıldığı bir tedavi sürecidir.
6. aşama
Çözdürülmüş yumurtaya mikroenjeksiyon: Çözdürme işlemi seçilen dondurma işlemine göre yapılır. Sperm ile çözdürülen yumurtaya mikroenjeksiyon uygulanır. Üçüncü ve beşinci gün transferi yapılır. Hap, flaster ve vaginal fitiller devam eder. Transferden 10, 12 gün sonra gebelik testi yapılır.