Vinç, ağır yükleri az insan yardımıyla büyük yüksekliklere kaldırabilen ya da yerinden oynatabilen bir makinedir. Dikey bir yapıya sahip olduğu için ‘kule vinci’ adını alan vinçler ise özellikle inşaat sektörünün vazgeçilmezleri arasında yer alır.
İlk olarak gemi üretiminde kullanılan bu sistem, inşaat alanında çalışan mühendislere ilham kaynağı olmuş olacak ki benzer sistem, inşaat sektörüne özel olarak geliştirilmiş ve kule vinçleri ortaya çıkmıştır.
Kule vinçleri, aylarca sürecek inşaat projelerinin daha çabuk, daha güvenli ve daha az maliyetle bitmesini sağladığı için oldukça önemlidir.
Yüksek bir binanın yapımında, ağır malzemeleri taşımak veya yerini değiştirmek için kullanılan kule vinçleri, basit bir yapıya sahiptir. Ancak kurulumu zordur. Parçalar halinde şantiyeye getirilen vinç, parçaları tek tek birleştirildikten sonra kullanıma hazır hale gelir.
Kule vinçlerinin ana parçaları şunlardır:
Temel
Temel, tüm yapıyı destekleyen vincin en önemli kısmıdır ve vincin montajına başlanmadan birkaç hafta önce dökülen betondan yapılır. Vinç, bu tabana sabitlenir.
Direk (Sütun)
Direk, vincin çalışma yüksekliğini veren kiriş şeklindeki sütunları ifade eder. Sabit bir kolon olmak yerine birbirlerine ve diğer vinç bileşenlerine cıvatalanabilecek şekilde tasarlanmıştır. Beton taban ve direk kolonları, vince denge sağlar ve devrilmesini önler.
Çevirme ünitesi
Çevirme ünitesi, vincin dönmesini sağlayan bir dişli ve motor düzeneğine sahiptir.
Çalışma kolu
Pergel olarak da bilinir. Direğe dik olarak uzanır ve yükü kaldıran kanca ve arabaya sahiptir.
Makine kolu (Denge ayağı)
Karşı pergel olarak da bilinen bu kol, vinci dengeleyen karşı ağırlıklar ve kasnaklara sahiptir.
Kanca ve araba
Kanca, yükleri çeken ana yük taşıyıcı bileşendir. Araba ise kancanın direğe doğru ileri geri ve aşağı yukarı hareket etmesini sağlar. Bu hareketler, arabaya bağlı kablolar ve makaralar sayesinde yapılır.
Operatör kabini
Vincin kontrol merkezidir ve çevirme ünitesine bağlıdır. Operatör kabine ulaşmak için direğin içindeki merdivenleri tırmanmak zorundadır.
Peki, kule vinçleri nasıl kurulur?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi vinç; parça parça birleştirilerek, üst üste konularak kurulur. Çok teknik detaya girmeden anlatalım:
Öncelikle vincin standartlarına uygun zemin hazırlanır ve vinç yavaş yavaş üstüne kurulmaya başlanır.Kuleyi oluşturan farklı uzunluklardaki modüller teker teker mobil vinç ile üst üste yerleştirilir ve somunlar yardımıyla birbirine sabitlenir.Ana hatlar oluşturulduktan sonra dönüş sistemi, kule ve kabin vince sabitlenir.Bom ya da kol adı verilen parça, ana gövdenin üstüne yerleştirilmeden önce denge ağırlıkları ve halatın bulunduğu kısım sabitlenir.Denge sağlanması için kolun arka kısmına ağırlık koyulur. Bu sayede kol, vince kolayca sabitlenebilir.Kule vincinin en yüksek noktasına, rüzgar hızı bilgileri alınması için anemometre yerleştirilir.Eğer vinç çok yükseğe kurulmuşsa uçakları uyarmak için kırmızı ışıklandırma sistemi koyulur. Son kontroller yapılır ve vinç kullanılabilir hale gelir.Kule vinçleri nasıl çalışır?
Kule vinçlerinin çalışma mantığı, ağırlık merkezi değiştikçe ağırlığın vince yüklediği yükün azalması şeklindedir. En basit şekilde anlatmak gerekirse, kule vinçlerini tahterevalliye benzetebiliriz. Ağırlık bindikçe denge sağlanmaya çalışılır. Bu yüzden de vincin diğer ucuna her zaman bir ağırlık daha konulur. Yani vincin verimli şekilde çalışması, devrilmemesi için ağırlık dengesi sağlanması gerekir.
Denge sağlandıktan sonra vinci çalıştıran şey, herkesin tahmin edeceği gibi motor gücüdür. Motor, vincin hem hidrolik hem de makara sistemine güç verir. Bu sayede vinç istenilen şekilde hareket ettirilir.
Çok teknik detaylara girmeden bu sistemi biraz daha yakından tanımaya çalıştık. Konu hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.