İletişim Başkanlığı tarafından hazırlanan '19-20 Şubat Dezenformasyon Bülteni' ile deprem ışıkları bir kez daha gündeme geldi.
DEPREM IŞIĞI NEDİR?
Bültende, deprem sırasında görülen ışımalara ilişkin, "Ülkemizde meydana gelen depremler sırasında görülen kısa süreli ışımalar, afet sonrası birçok komplo teorisi ve dezenformasyona konu olmuştur. Birçok kez bu ışıkların depremler oluşturan bir sistemin işareti olduğu iddia edilmiştir. Depremi oluşturan enerji birikimi, kayaçları oluşturan bazı minerallerin elektriksel özelliklerinde değişime neden olmaktadır. Fayda hareketin başlamasıyla biriken enerji serbest kalmakta, bir yandan sarsıntı meydana gelirken diğer yandan elektriksel değişim parlak ışımalara yol açmaktadır. Depremde gözlemlenen parlak ışımalar, kayaçlardaki mineraller ile ilgili olarak ortaya çıkmaktadır ve yalnızca belirli koşullarda oluşmaktadırlar. Deprem sırasında görülen ışıklar, yerden 200 metre yüksekliğe kadar çıkabilmekte ve bazı durumlarda yıldırımlar şeklinde belirmektedir. Mavimsi alevlere ve ışık kürelerine benzeyen deprem ışıkları, kısa sürede kaybolmaktadır. Bu ışımalar deprem sonrasında değil, deprem sırasında görülmektedir" denildi.
İnsanlığın asırlardır deneyimlediği bir doğa olayı olan deprem ışıkları ilk kez MÖ 89 yılında gözlemlendi. 1965 yılında Japonya'da meydana gelen bir deprem sırasında ilk defa kameralara yakalanan deprem ışıkları, daha sonra Çin, Yeni Zellanda ve İtalya’da da görüldü.
DEPREM IŞIKLARI NEDEN OLUR?
Bilim insanları deprem ışıklarının gerçekten var olup olmadığı konusunda net bir açıklama yapmaktan kaçınıyor.
NASA Araştırmacısı Friedemann Freund ve meslektaşları, deprem ışıklarının sebebini kayaların belirli bir şekilde sıkıştırıldığında güçlü elektrik alanları üretip, piezoelektrik etki yaratması olarak görüyor.
Bazı uzmanlar ise bu durumu; depremden önce yerdeki gerilimin, negatif yüklü oksijen atomu gruplarını parçalayarak, atomların yüzeye çıkmasıyla oluşan yüklü bir gaz kümesi olarak açıklıyor.
Ek olarak, her depremde görülmeyen bu ışıklar, oldukça nadirdir. Kısa ömürlü ve öngörülemez olmaları, bilim insanlarının deprem ışıklarını incelemesini oldukça zorlaştırıyor.
Sonuç olarak deprem ışıklarının nedeni ve süreci tam olarak açıklanamazken, neden bazen şimşek bazen küre biçiminde gerçekleştiği de tam olarak bilinmiyor.