Dosyaların nasıl saklandığına ve işletim sistemine göre bu sorunun cevabı biraz değişse de sonuç aynı.
İçeriği okuduktan sonra artık çöp kutusunu boşaltma işlemine güvenmemeniz gerektiğinin farkına varacaksınız.
Windows ile başlayalım.
Windows işletim sisteminde bir dosyayı sildiğinizde, aslında o dosya hemen tamamen yok olmuyor. Çöp kutusuna gönderilen dosyalar, sadece sistemden “geçici” olarak kaldırılıyor. Yani onları geri yüklemek hâlâ mümkün ancak çöp kutusunu boşalttığınızda işler biraz daha karmaşık hâle geliyor.
Gerçek şu ki çöp kutusunu boşalttığınızda, dosyanın fiziksel varlığı hâlâ sabit diskte kalmaya devam ediyor. Windows, dosyanın kapladığı alanı "yeni veriler yazılabilir" olarak işaretliyor ama o alana gerçekten bir şey yazılmadıkça dosya orada saklanmaya devam ediyor.
Bu yüzden de aslında veri kurtarma yazılımları ile o dosyaları geri getirmek mümkün olabiliyor. Özellikle SSD yerine HDD kullanıyorsanız, bu işlem daha kolay olabiliyor. SSD'lerde TRIM komutları sayesinde bu tür veriler daha hızlı siliniyor ancak yine de tamamen imha edildiğinden emin olamazsınız.
macOS gerçekten daha güvenli mi?
Apple'ın macOS işletim sistemi de benzer şekilde çalışıyor. Çöp kutusunu boşaltmak, dosyanın sistemde görünmesini engelliyor ancak dosyanın fiziksel olarak diskteki varlığı devam ediyor. macOS, dosyaların saklandığı yerleri "boş" olarak işaretliyor ve zamanla üzerine yeni dosyalar yazıldığında eski dosyalar tamamen siliniyor.
Özellikle SSD kullanan macOS cihazlarda işler biraz farklı: Apple, TRIM gibi teknolojiler sayesinde dosyaların geri getirilmesini zorlaştırıyor ama bu yine de tamamen imkânsız olduğu anlamına gelmiyor. Teknik bilgisi olan bir kişi ya da veri kurtarma uzmanı, uygun araçlarla dosyalarınızı geri getirebilir.
Gerçekten silmek istersek ne yapmalıyız?
Eğer dosyalarınızı kimsenin geri getirmemesini istiyorsanız birkaç ekstra önlem alabilirsiniz. Bunlardan ilki dosyaları tamamen yok etmek için güvenilir veri imha araçlarını kullanmak. Windows için CClenar ya da Eraser kullanılırken macOS için CleanMyMac tercih edilebilir.
Araç kullanarak diskinizi şifreleyebilir ve dosyaların kurtulmasını zorlaştırabileceğiniz gibi bir diğer yöntem ise disk üzerine yeni veri yazmak.
Eğer bir sabit diski veya SSD’yi tamamen kullanımdan çıkarmak istiyorsanız da fiziksel olarak imha etmek en etkili yöntem. Bu da özellikle hassas bilgiler içeren cihazlarda güvenilir yol olarak kullanılıyor.
Sonuç olarak siz siz olun çöp kutusuna fazla güvenmeyin. Görünüşte dosyaları silip çöp kutusunu boşaltmak, onlardan kurtulmak için yeterli gibi gelse de aslında arka planda işler çok farklı.
Bir dahaki sefere çöp kutusunu boşaltırken "Tamamen kurtuldum." demeden önce bir kez daha düşünün. Teknoloji her zaman bir adım önde ve veri kurtarma işinde sınırları zorluyor!
Kaynaklar: Webopedia, Wired, MediumBunları da inceleyebilirsiniz: