Şeker tüketimiyle diyabet arasındaki ilişki, yıllardır aile sohbetlerinin vazgeçilmez tartışma konusu. Ama işin içine bilim girince işler biraz değişiyor.
Gelin, bu efsaneyi bilimsel bir mercek altına alalım ve çocuklukta fazla şeker tüketiminin diyabet riskini gerçekten artırıp artırmadığını öğrenelim.
Öncelikle, diyabet nedir?
Temel olarak ele alacaksak diyabet, kan şekeri seviyesinin olması gerekenden yüksek seyretmesiyle ortaya çıkan metabolik bir hastalık ve bu hastalığın iki türü var: Tip 1 ve Tip 2 diyabet.
Tip 1 diyabet, genellikle çocukluk veya gençlik döneminde ortaya çıkıyor ve bağışıklık sisteminin pankreastaki insülin üreten hücrelere saldırması sonucu gelişiyor. Burada “şeker yeme” durumu tamamen suçsuz yani çocukken ne kadar tatlı yediğinizin Tip 1 diyabetle doğrudan bir ilgisi yok.
Tip 2 diyabet ise genellikle yaşam tarzı ve genetik faktörlerle ilişkili. İnsülin direncinin oluşmasıyla başlıyor ve vücut, kan şekerini düzenlemekte zorlanıyor.
Tip 2 diyabetin riskini artıran en büyük faktörler ise sağlıksız beslenme, fiziksel hareketsizlik, aşırı kilo yani obezite. Bunun yanı sıra otoimmün hastalık, hormonal dengesizlikler, pankreas hasarı ve bazı ilaçların uzun süre kullanımı da Tip 2 diyabete neden olabiliyor.
Peki burada şekerin rolü ne?
Aşırı şeker tüketildiği zaman -ki özellikle işlenmiş ve rafine şekerler buna dahil- kilo alımı gerçekleşebiliyor. Hâl böyle olunca da insülin direnci tetiklenerek Tip 2 diyabet riski yükseliyor.
Ancak şeker, doğrudan diyabet sebebi olarak gösterilemez yani çocuklukta şekerli gıdalar tüketmek tek başına sizi diyabet yapmaz. Risk, uzun süreli sağlıksız yaşam tarzı ve diğer faktörlerin birleşimiyle artıyor.
Bilimsel araştırmalar ne diyor?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Amerikan Diyabet Derneği (ADA) gibi güvenilir kaynaklara göre aşırı şeker tüketimi dolaylı yoldan diyabetle ilişkili. Şekerli içecekler ve yüksek kalorili yiyeceklerin aşırı tüketimi, obezite riskini artırarak diyabete zemin hazırlayabiliyor.
Bunun yanı sıra bir başka çalışmada düzenli olarak gazlı içecek tüketiminin Tip 2 diyabet riskini artırabileceği gösteriyor. Ancak burada kilit nokta, “kalori fazlası” ve “obezite” faktörü, doğrudan şeker değil.
Tip 1 diyabetle ilgili araştırmalar ise açıkça gösteriyor ki bu hastalığın nedeni bağışıklık sistemi bozukluğu ve şeker tüketimiyle doğrudan bir ilişkisi bulunmuyor.
Şimdi bu bilgiler ışığında paniğe gerek var mı? Hayır, ama!
Tabii ki şeker hastalığına neden olmuyor diye tedbiri elden bırakmamak gerekiyor. Sonuçta doğrudan olmadığını söylüyoruz. İşte bunun için de çocuklarımıza sağlıklı alışkanlıklar kazandırmak gerekiyor.
Şekerli içecekler yerine su tercih etmek, işlenmiş ve paketli gıdalardan uzak durmak, etiketleri iyi okumak, meyve gibi doğal alternatifleri seçmek, aktif yaşam tarzını benimsemek, stresi yönetmek ve uyku düzenine dikkat etmek başlıca yapılacak şeyler arasında.
Çocukken yediğiniz birkaç parça çikolata ya da dondurma sizi diyabet yapmaz ancak bu, sınırsızca yemek anlamına da gelmiyor! Her şey kararında güzel, değil mi?
Kaynaklar: National Library of Medicine, Cleveland Clinic, DiabetesSağlığınız için: