Türkmenistan'dan yola çıkan ve Çin'e özgü bir şifalı bitki olan meyan kökü hammaddesiyle dolu Çin-Avrupa yük treni, Çin'in kuzeybatısındaki Shaanxi eyaletinin merkezi Xi'an'daki Xi'an uluslararası kara limanında görülüyor, 31 Ağustos 2022. (Fotoğraf:Liu Xiao/Xinhua)
Çin, 2013 yılında Kazakistan'da "İpek Yolu boyunca uzanan bir ekonomik kuşak" inşa etme fikrini önermiş, bu fikir 21. Yüzyıl Deniz İpek Yolu önerisiyle birleştirilerek sonunda Kuşak ve Yol İnisiyatifi oluşturulmuştu.
Orta Asya ülkeleri son on yıldır Kuşak ve Yol İnisiyatifi'nin desteklenmesinde öncü oldu ve bölgeyi, yüksek kaliteli Kuşak ve Yol İnisiyatifi kalkınmasının bir örneği haline getirdi. Yük dolu trenlerden durmaksızın işleyen üretim bandları ve doğal gaz boru hatlarına kadar uzanan bu güçlü işbirliği, ortak kalkınmayla sonuçlandı.
Uzmanlar, Çin'in kuzeybatısında bulunan ve antik İpek Yolu'nun başlangıç noktası olan Xi'an kentinde 18-19 Mayıs tarihlerinde düzenlenen Çin-Orta Asya Zirvesi'nde, iki taraf arasındaki karşılıklı fayda anlayışına dayalı işbirliğinde yeni bir sayfa açılacağına inanıyor.
Kuşak ve Yol İnisiyatifi'nin 10. kuruluş yıl dönümü kutlanırken, bir yük treni 260'tan fazla yeni enerjili aracı 12 günde Özbekistan'ın başkenti Taşkent'e götürmek üzere 26 Nisan'da Xi'an'dan ayrıldı. Şu anda 17 demiryolu hattı, Xi'an'ı Orta Asya ülkelerine ve Asya ve Avrupa'daki pek çok diğer noktaya bağlıyor. Yılın ilk üç ayında bu hatlar üzerinden 1100'den fazla tren seferi yapıldı.
Raylar üzerinde hiç dinmeyen sesleriyle bu trenler, Çin ile Orta Asya ülkeleri arasında daha da sıkılaşan ekonomik bağların somut bir örneğini oluşturuyor. 2022'de bu ülkeler arasındaki ticaret hacmi 70,2 milyar ABD doları ile tarihi bir zirveye ulaştı. Bu değer, yaklaşık otuz yıl önce diplomatik bağların kurulmasından bugüne 100 katın üzerinde bir artışa işaret ediyor.
Buğday, soya fasulyesi, meyve, kuru meyve, sığır ve koyun eti gibi kaliteli Orta Asya tarım ürünleri, Çin'e ihraç edilerek halka somut faydalar sağladı.
Kırgızistan'da Kara Oy adlı bir köyde yaşayan çiftçi Evgeny Yakovlev için eskiden dört hektarlık tarım arazisine yetecek kadar su bulmak büyük bir sorundu. Çin'in Kırgızistan'ın sulama sisteminin yeniden inşasına verdiği destek sayesinde Çinli bir şirket tarafından köyde yeni bir baraj gölü inşa edildi ve 1.000 hektarın üzerinde bir alanda su temini artırıldı.
Kazakistan'ın Janatas kentinde Çin yapımı rüzgar çiftliği, sadece 33 yaşındaki bölge sakini Maksat Abilgaziev'e gelirinden iki kat daha fazla kazanacağı yeni bir iş sunmakla kalmadı, aynı zamanda yeşil yatırım ve teknolojiyle birlikte köhne durumdaki bölgeyi de yeniden hayata döndürdü.
Çin-Orta Asya doğal gaz boru hattı, Çin-Kırgızistan-Özbekistan otoyolu, Pengsheng Sanayi Parkı ve Kamçık demiryolu tüneli de dahil olmak üzere, Orta Asya'da endüstriyel modernleşmeyi ve geçim kaynaklarını iyileştirmeyi kolaylaştıran bir dizi büyük proje gerçekleştirildi.
Çin Çağdaş Uluslararası İlişkiler Kurumu'na bağlı Avrasya Çalışmaları Enstitüsü Direktörü Ding Xiaoxing, bu tür projelerin başarısının, Çin'in komşu ülkelerin kalkınmasına verdiği gerçek desteğin canlı birer örneği olduğunu söyledi.
Çin'in beş Orta Asya ülkesindeki doğrudan yatırım stoku, geçen yıl sonu itibarıyla yaklaşık 15 milyar ABD dolarına ulaştı. Yatırım alanları arasında petrol ve doğal gaz arama, işleme ve üretim, bağlanabilirlik ve dijital teknolojiler gibi çeşitli sektörler bulunuyor.
Çin Ticaret Bakanlığı Sözcüsü Shu Jueting, Çin'in zirveyi bir fırsat olarak değerlendireceğini, ayrıca ekonomik ve ticari işbirliğini yeni bir seviyeye çıkarmak için beş Orta Asya ülkesiyle birlikte çalışacağını belirtti.