Uçağa binip camdan gökyüzüne baktığımızda rotanın ara sıra yön değiştirdiğini görebiliriz ancak bunlar genellikle ilgimizi çekecek seviyelerde değildir. Fakat Çin’de şehirler arası bir uçuş yaparsanız başınız dönebilir!
Hazırsanız bu durumun yalnızca Çin’e özel olmasının ardında yatan, 40 yıl düşünseniz bile aklınıza gelmeyecek sebebine bakalım.
Öncelikle uçuş rotalarının nasıl ayarlandığına göz atalım.
Uçağa bindiğimizde, bir yerden bir yere varmak için sanki pilotlar, havadan en düz rotayı takip ediyorlar ve en kısa yol bu oluyor gibi düşünürüz. Aslında biz görmesek de havada, kara yollarında olduğu gibi yollar bulunur ve uçaklar, planlanan rotalarını hava trafik kontrolörlerine sunduğunda bu rotada, seyir sırasında içinden geçilecek ya da yakınında olacak birçok ara nokta vardır.
Dünya üzerinde bu noktalardan binlercesi bulunur ve hatta bazılarının, bizim bilmediğimiz “UTOOB (YouTube), EBAYE (Ebay), WIKID PAHTI (Wikipedia)” gibi 5 harfli, eğlenceli isimleri vardır.
Bu noktalar genellikle uzun ve çapraz geçişli hava yollarında bir araya getirilir.
Belirli noktalar bulunsa da uçakların her zaman bu rotalardan gitmesi zorunlu değildir. Pilotlar; yön, hız, rakım değişimi gibi faktörler için uçuşun başında ve sonunda bu ara noktaları kullanabilirler. Ardından ise mümkün olan en kısa rotayı tercih ederek hedefe gitmeye devam ederler.
Yani zikzaklı yollar bu nedenle ortaya çıkabilir ancak Çin’de ortaya çıkan karmaşık rotalar, yalnızca noktalardan kaynaklanmaz. Çok daha tuhaf ve muhtemelen daha önce hiçbirimizin duymadığı bir sebebi vardır.
Hükûmetler, gökyüzüne sahip!
Her hükûmet, gökyüzünün bir kısmına sahip olur. Bu “sahiplik”, deniz seviyesinden 30 ila 160 km arasındadır ancak gerçek bir yasal sınır bulunmaz. Çoğu hükûmet, uçak için Wi-Fi ücretinin bir kısmı karşılığında göklerini ticari kullanıma açmayı kabul etse de hâlâ kimseyi uçurmak istemedikleri yerler de olabilir.
Ancak bu kısımlar genellikle, %10 gibi miktarlarla kısıtlıdır. Küçük kısıtlamalar, rotalarda çok büyük etki yaratmayacak gibi düşünülse de bazen dümdüz bir rotayı zikzaklarla doldurabilir.
İşte Çin’in asıl sorunu da bundan kaynaklanıyor.
Çin’in hava sahasının sadece ila %30’luk bir kısmı sivil havacılığa izin veriyor. Geri kalan %70-%80’lik kısım ise Çin ordusuna ait. Bu yüzden uçaklar, düz bir rotada gitmek yerine sürekli karman çorman rotalar çizmek zorunda kalıyorlar.
Bunun sonucunda ise yalnızca uçuş süreleri uzamıyor, aynı zamanda rötarları ve iptalleri de beraberinde getiriyor. Hatta her gün planlanan uçuşların ⅓’ü rötar yapıyor. Ancak söylenene göre Çin hükûmeti, gökyüzünün bir kısmını daha sivil havacılığa ayırmak için uğraşıyor.
Kaynaklar: South China Morning Post, EightifyHavacılıkla alakalı ilginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz: