Çin Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamada, askeri ve sivil ikili kullanıma sahip ürün ve materyallerin ABD savunma sanayisi üreticilerine ihracatının yasaklandığı bildirildi.
Savunma ve silah sistemlerinde yaygın kullanılan galyum, germanyum ve antimuan gibi kritik madenler ve süper sert materyallerin ABD'ye ihracatının, "ilke olarak" yasaklandığı belirtilen açıklamada, batarya ve yakıt hücrelerinin üretimi ile savunma ve uzay-havacılık sektörlerinde yaygın kullanılan grafitin ihracatının kontrol altına alınacağı belirtildi.
Açıklamada, tedbirlerin Çin'in ihracat kontrol yasalarına uygun olduğu, ulusal güvenliği güvenceye aldığı ve uluslararası nükleer silahlanmanın önlenmesi yükümlülüklerinin gereğini yerine getirdiği kaydedildi.
Nadir metallerin yüzde 85'i Çin'de işleniyor
Nadir metallerinin yaklaşık yüzde 70'ini üreten Çin, küresel işleme kapasitesinin ise yüzde 85'ine sahip konumda bulunuyor.
ABD Jeolojik Araştırma Kurumu (USGS), 15 Ekim'de yayınladığı raporda, Çin'in galyum ve germanyum gibi kritik madenlerin ihracatını yasaklamasının ABD'nin gayrisafi yurt içi hasılasında 3,4 milyar dolar kayba yol açacağı uyarısında bulunmuştu.
USGS verilerine göre Çin, 2019 ile 2022 yıllarında ABD'nin ithal ettiği germanyumun yüzde 54'ü ve antimuanın yüzde 63'ü Çin'den alınmıştı. Çin, dünyanın galyum üretiminin yüzde 89'unu, grafit üretiminin ise yüzde 77'sini sağlıyor.
Pekin yönetimi, daha önce çip yapımında kullanılan galyum ve germanyumun ihracatını 1 Ağustos 2023'ten itibaren kısıtlama kararı almıştı.
Öte yandan, elektrikli araç bataryalarında kullanılan grafit ve türev ürünlerinin ihracatı da 1 Aralık 2023'ten itibaren izne tabi kılınmıştı.
Çip kısıtlamalarının ardından geldi
Çin, ABD'ye yönelik adımı, Joe Biden yönetiminin dün Çin'e çip sektöründe ilave kısıtlamalar getirmesinin ardından geldi.
ABD Ticaret Bakanlığına bağlı Sanayi ve Güvenlik Bürosu (BIS), 24 tip çip üretim donanımı ile yarı iletkenlerin geliştirilmesinde kullanılan 3 kategori yazılıma ihracat kısıtlaması getirildiğini bildirmişti.
Kısıtlamalar kapsamında ayrıca yapay zeka sistemlerinde kullanılan Yüksek Bant Genişlikli Hafıza (HBM) çiplerinin Çin'e ihracatı yasaklanmıştı.
Öte yandan Ticaret Bakanlığı 140 Çin şirketini "varlık listesine" alırken ABD şirketlerinin bu şirketlere ihracatını kontrol altına almıştı.
ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, kısıtlamaların, Çin'in çip teknolojisini ileri askeri teknolojiler ve silah sistemlerinin geliştirilmesinde kullanmasını engellemeyi amaçladığını vurgulamıştı.
Bakan Raimondo, "Kısıtlamalar, ABD'nin, Çin Halk Cumhuriyeti'nin askeri modernleşmesinde kullandığı en ileri teknoloji çipleri üretme kabiliyetine ket vurmak için bugüne dek getirdiği en güçlü kontroller." ifadesini kullanmıştı.
Çin'in tepkisi
Çin, ABD'nin adımına tepki göstermiş, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Cien, Pekin'de düzenlenen olağan basın toplantısında, ABD'nin ihracat kontrollerini istismar ederek Çin'i engellemeye ve bastırmaya çalıştığını savunmuştu.
Çin'in ABD'nin ulusal güvenlik kavramının sınırlarını aşırı esnetmesine karşı olduğunu vurgulayan Sözcü Lin, kısıtlamaların tüm ülkelerin çıkarlarına zarar vereceğini kaydederek Çin'in, kendi şirketlerinin meşru ve yasal haklarını ve çıkarlarını korumak için kararlı tedbirler alacağı mesajını vermişti.
Kısıtlamalar, 20 Ocak'ta görevi ABD'nin 47. başkanı seçilen Donald Trump'a devretmeye hazırlanan Biden yönetiminin Çin'e çip sektöründe uyguladığı kısıtlayıcı ve korumacı tedbirlerin sonuncusu olmuştu.
Çip savaşı
Biden yönetimi, ABD'nin ulusal güvenliğini tehdit edebilecek kilit teknolojilerin transferini önlemeyi, Çin ile rekabet stratejisinin merkezine koymuştu.
10 Ağustos 2022'de Biden'ın onayıyla yürürlüğe giren Çip ve Bilim Yasası, Çinli üreticilerin ileri çip teknolojilerine erişimine getirdiği kısıtlamalarla Washington'ın, Çin'in bu sektördeki teknolojik kabiliyetine set çekme niyetini açıkça ortaya koymuştu.
ABD Ticaret Bakanlığına bağlı Sanayi ve Güvenlik Bürosu (BIS), 7 Ekim 2022'de, aralarında Çin'in en büyük hafıza çipi üreticisi Yangzte Memory Technologies ve en büyük yarı iletken donanım üreticisi Naura Technology Group'un bulunduğu 31 şirket ve kurumun İhracat Kontrol Listesi'ne alındığını bildirilmişti.
Öte yandan Başkan Biden, ihracat kısıtlamalarına ek olarak, 10 Ağustos 2023'te, Çip ve Bilim Yasası'nın kabulünün yıl dönümünde imzaladığı başkanlık kararnamesiyle yarı iletkenler ve mikro-elektronik, kuantum bilgi teknolojileri ile yapay zeka sistemlerinin olduğu üç kritik teknoloji alanında Amerikan şirketlerinin Çin'de girişim sermayesi ve hisse ortaklığı yatırımları yapmasına kısıtlama getirmişti.