Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci’nin, “müjde” olarak açıkladığı, 2023 yılı martta yapılacak tarımsal destek ödemelerini 2022’ye çekme kararı, uygulama nedeniyle çiftçide hayal kırıklığı yarattı. Desteklerin nakit değil avans olarak Ziraat Bankası kanalıyla verilme kararı yüzünden kredi notu düşük, icralık ya da borçlu çiftçi destek ödemelerine ulaşamadı.
Bakan Kirişci’nin verdiği rakamlara göre 753 bin çiftçinin 153.8 milyar lira borcu bulunuyor. Tarımsal destek miktarı ise sadece 54 milyar lira. Destekler her yıl biraz daha azalıyor. Örneğin Bakan Kirişci gübre desteği ödemelerindeki artışın ürün bazında yüzde 130-163 artırıldığını açıkladı. Ancak bu oran Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre ağustosta yüzde 234.48 olan gübre enflasyonun bir hayli gerisinde.
BORÇLU DÜŞÜNÜLMEDİ
Kirişci’nin açıklamasını değerlendiren çiftçiler borçlarından dolayı destek ödemelerinden yararlanamadıklarını söyledi. Üretici Halil Kaya, “Borç sicili bozuk olan bu parayı alamıyor. Zorda olan çiftçiye siciline bakılmaksızın bunun ödenmesi gerekirdi. Devlet kendi ödeyeceği parayı buraya veriyor, banka da parayı vermiyor. Sicili bozuk olan ne kredi alabiliyor ne de avansını alabiliyor” dedi.
Borçlarından dolayı 35 hayvanından elinde sadece bir tane kaldığını söyleyen Mehmet Kani ise şunları söyledi:
“Bizler çiftçi olarak yanlış tarım politikaları yüzünden borç batağına düştük. Gübreye, mazota, tarımsal elektriğe ulaşmamız neredeyse imkânsız hale geldi. Elimdeki hayvanları kesime gönderdim. Zamanında ödeme yapamadık ve kara listeye girdik. Tarım Bakanlığı bu yıl desteklemeleri avans olarak erken ödeme kararı aldı. Ama maalesef sicilimiz bozuk diye alamıyoruz.”
"BUĞDAY EKMEDİM"
Edirne Havsa’da üretim yapan çiftçi Murat Aladağ da gübre maliyetinden kaçınmak için buğday ekmeyi bıraktığını, nohut ve ayçiçeği ektiği için de gübre desteğinden yararlanamadığını belirterek “Ödemelerin öne çekilmesi iyi ama planlama yapılmadı. Bunun yanı sıra Ziraat Bankası’na ve Tarım Kredi’ye üye olan herkes kara listede. İcralık olanların durumu yine değişmedi” değerlendirmesinde bulundu.
Çiftçi-Sen Başkanı Ali Bülent Erdem ise tarım politikalarının çiftçinin borçlanacağı şekilde belirlendiğine dikkat çekerek şu açıklamayı yaptı:
“Tarımda çiftçiler gübre, ilaç gibi girdilere bağımlı hale geldi. Buna karşın devlet, şirket politikaları nedeniyle tarımdan desteğini çekti. Düşük faizli krediler azaldı, taban fiyat uygulamaları kalktı. Girdilere bağımlı hale gelen çiftçiler, şirketlerle sözleşmeli üretim yapmaya başladı. Şirketlerle yapılan sözleşmeler tek taraflı. Çiftçi ne kadar kazanacağını, ürünün hangi fiyata alınacağını bilmiyor. Çiftçi kendi toprağında işçileşiyor.”
CHP milletvekili Ömer Fethi Gürer de çiftçilere desteğin nakit verilmemesine tepki gösterdi. Gürer, “Hububat desteğinin 2022 yılı içerisinde Ziraat Bankası avansı olarak verme kararı alınmış olması da çiftçilerin çoğunun bankaların kara listesinde olmasından dolayı sorun yaratıyor. Tarımda kullanılan mazotta ve ürünlerde ÖTV ve KDV kaldırılmalı. Gübre için sübvanse edecek destek sağlanmalıdır” dedi.