Tarım dünyasında süper kahraman olarak görülen dolu topları, nasıl çalışıyor da dolu yağışını etkiliyor?
Asıl soru şu da olacak: Gerçekten böyle bir cihaz, dolu yağışını engelleyebilir mi?
Dolu topları da neyin nesi?
İsminden de anlayacağınız gibi dolu topları, atmosferde dolu tanelerinin oluşumunu engellemek amacıyla asitilen ve oksijen karışımı bir gaz ile çalışıyor.
1901’den beri kullanılan dolu topları, yoğun ses dalgası ve şok dalgası üretmesiyle dolu tanelerinin birleşmesini önlemeyi hedefliyor. Dolu hele ki çiftçilerin kâbusu olup ciddi zararlara yol açtığı için uzun yıllardır bu cihaz, çiftçiler arasında popüler hâle gelmiş durumda.
Peki tam olarak nasıl çalışıyor?
Temel prensibi aslında güçlü ses dalgalarıyla atmosferdeki buz kristallerine etki etmek. Yerden havaya yaklaşık 10 saniyede bir yüksek frekanslı ses dalgası gönderen cihaz, bulut içindeki buz kristallerinin birleşip dolu tanesi hâline gelmesini zorlaştırıyor. Tamamen dolu oluşumunu engellemese de zararlı dolu tanelerinin boyutlarını küçültüyor.
Ses dalgalarının etkili olabilmesi için ise cihazların dolu yağışından önce aktif hâle getirilmesi gerekiyor.
Etkili gibi konuşuyoruz ama gerçekten işe yarıyor mu?
Bu sorunun 2 cevabı var. Çiftçiler ve açık alanda arabalarını depolayan araba üreticilerine göre işe yarıyor. Çiftçilere göre dolu topları, tarlaları koruyor ve zararı önemli ölçüde azaltıyor. Aynı şey araba firmaları için de geçerli.
Ancak bilim insanları aynı düşüncede değil ve etkisi kanıtlamış değil. Hatta tamamıyla para ve emek israfı olduğu dile getiriliyor.
Tarlaların ve araba depolarının üzerini ağlarla korumanın maliyetli olması da dolu toplarına olan inancı yükseltiyor.
Ancak bu toplardan şikâyetçi olan da var.
Cihazların sesi, çevre kirliliği ve gürültü şikâyetlerine yol açabiliyor. Yukarıdaki videoda sesini de duyabilirsiniz. Ayrıca dolu yağışının engellemesinden kaynaklı kuraklık sorunları da gündemde.
Bazı ekinleri korurken bazılarının ise yağışsızlık etkilenmesinden dolayı daha az hasat verdiği iddia ediyor.
Tartışmaların konu olsa da birçok çiftçi tarafından kullanılmaya devam edilecek gibi duruyor. Volkswagen ve Nissan gibi firmalar ise aldıkları şikâyetlerden dolayı, kullanımını geri çekiyor. Ne de olsa isimlerinin kötü anılmasını da istemezler değil mi?
Kaynaklar: Business Insider, Research Gate, Atlas Obscura, Global Press Journal"Ne işe yarıyor?" sorusuna cevap bulduğumuz diğer içeriklerimiz: