Özellikle lise çağındaki gençlerin isyanıdır: ''Anneanne / dede sen de hiç yaptığım espriden anlamıyorsun''. Bir de meseleye yaşlıların gözünden baktığınızda, ''ne abidik gubidik şeylerle uğraşıyorsun oğlum / kızım'' şeklinde düşündüklerini anlayabiliyorsunuz.
Üstelik gençler, sadece büyükanneleri ve büyükbabalarıyla değil, kendi anne ve babalarıyla da aynı şeyleri komik bulmuyorlar. Peki neden büyüklerimizle ortak bir mizah anlayışımız yok? Gelin, nedenlerine bir bakalım.
En basitinden büyüklerinizle farklı kuşakların insanlarısınız
Diyelim siz 20'li yaşların başındasınız. Sizden bir 20-30 yaş büyük insanlarla bırakın mizahı, iletişimde bile ortak noktada buluşamayacağınız zamanlar olabiliyor. Şöyle düşünün, diyelim 60 yaşında bir babaanneniz var.
O, sizin aldığınız eğitimden çok farklı bir eğitim gördü ve kendi ailesi tarafından çok farklı biçimde yetiştirildi. Hatta onun arkadaşlarıyla oynadığı oyunlar bile sizin jenerasyonunuzun oyunlarından çok daha farklıydı.
Mesela onlar, birdirbir, istop, çelik-çomak gibi oyunlar oynardı. Belki 90'lar çocukları da bunlarla birazcık haşır neşir olmuş olabilir ancak 2000 ve sonrasında doğanlar, bu oyunları oynasalar bile tablette veya telefonda oynadıkları oyunlar kadar bunlardan zevk almadılar.
Eski kuşak, bildiğiniz üzere daha geleneksel ve muhafazakar bir yapıda. Ayrıca birçoğu dini öğretilere çok bağlı insanlar. Misal siz kötü amaçla olmasa da içinde ''amin, bismillah'' gibi kelimeler geçen şakalar yaparsanız, büyüklerinizin bunlara gülmeyip tepki vermeleri oldukça normal olur. Çünkü kendi benimsedikleri ve önemli gördükleri konuları sizin ciddiye almadığınızı düşünebilirler.
Böylece yeni kuşak olan sizler, ailenizin 'eski toprak' olan yaşlı üyeleriyle tatlı atışmalar yaşayabilirsiniz. Başta da dediğimiz gibi sadece dedeler, nineler değil, anne - babalar da bazen çocukları / gençleri anlamayabiliyor.
Fakat ebeveynler, kendi değerlerine aykırı bir şakayı büyükannelere veya büyükbabalara göre daha kolay kaldırabiliyor. Hemen bir parantez açalım: Herkesin ailesi elbette böyle olmak zorunda değil. Misal 2005'li birinin, 1972 veya 1969 doğumlu ebeveynleri olduğunu varsayalım. Şimdi 2005'li gencimiz, sosyal medyadan gördüğü bir şakayı -ailesi çok da sert bireylerden oluşmuyorsa eğer- rahatça yapabilir.
Çünkü 1972 ve 1969'lu insanların, Twitter ile çok olmasalar da Facebook ve Instagram'la haşır neşir olduklarını söyleyebiliriz. Bir de aileler, çocuklarından bu gibi platformları kullanmayı öğreniyor ve daha yaşlı insanlara göre güncel olana pek de yabancı kalmıyorlar.
Bu da X kişisinin, ''anne bak sana ne göstereceğim'' diye gelip annesine, içinde argo bulunan bir sosyal medya capsini gösterdiği zaman, çoğunlukla ufak bir tebessüm ile birlikte hafif bir kızgınlık tepkisi almasına neden olabiliyor.
Eğer anneniz bu tepkiyi vermezse en fazla yukarıdaki kullanıcı gibi kafanıza bir terlik yersiniz, o olur. Sözün özü, kendi anne ve babalarınız, sizin güldüğünüz kadar o gösterdiğiniz komikli içerikleri, gülmeye değer bulmayabilir. Neticede her ne kadar çocuklarının büyüdüğü popüler kültüre aşina olsalar da kendi yetiştikleri toplumsal yapının daha farklı olması, bu durumu etkileyen bir faktör.
Mesela yukarıdaki tweet'i atan kullanıcı, ebeveynleriyle aynı ilgi alanlarına sahip olmadığı için yaptığı esprinin anlaşılmadığını söylüyor. Muhtemelen annesi sabahları Müge Anlı veya magazin programları falan izliyor olabilir. Bu yüzden de annenin, kullanıcı gibi Game of Thrones hakkında bilgisi olmaması çok doğal.
Hazır sosyal medya demişken, jenerasyonların içine doğdukları teknolojinin farklılıklarından da söz etmeden geçmeyelim:
İçeriğin ilk bölümünde de birazcık çıtlatmıştık ancak detaylıca anlatmak gerekirse, günümüzde Sessiz Nesil (1945 ve öncesi), Baby Boomers (1945 - 1964), X (1965- 1979), Y (1980 -1999), Z (2000-2012) ve Alfa (2012- 2021) olmak üzere beş kuşağın kabul gördüğünü söyleyebiliriz.
Özellikle Boomer ve X denen kuşaklarla Y ve Z kuşağı arasında ciddi bir teknolojik imkan farkı var. Mesela Boomer kuşağı büyüklerinizle sohbet ettiğinizde çoğu köylerde, kasabalarda yaşamış ve yokluk çekmiş olduğunu söyleyecektir.
Hatta özellikle Boomer nesli fabrikalarda, tarlalarda ve şehirlerde çok ağır koşullarda çalışmak zorunda kalan bir nesildir. Hatta bu kuşağın yaşadığı köylerdeki evlerden birinde eski usül televizyon varsa köyün tüm çocukları o eve televizyon izlemeye giderlermiş. Şimdilerde bizim yüzüne bile bakmadığımız TV'ye bile o zamanlarda ulaşmak çok zormuş gördüğünüz gibi.
Sessiz Nesiller ve Boomer'lar, radyoda savaş ve darbe haberleri dinleyerek büyümüş kuşaklardır ayrıca. Bu nedenle günümüzün esprileri, onlara çok alakasız ve boş şeyler olarak gelebiliyor. Çünkü yaşadıkları zorluklar nedeniyle mizaçları günümüz gençlerine göre daha ciddi olabiliyor.
Atıyorum, gidip bu kişilere içinde otoriteye başkaldırı ve özgürlük naraları geçen şakalar yaparsanız, aşırı öfkelenip sinirlenebilirler. İşte sebebi tam da az önce bahsettiğimiz, darbe ve savaş korkusuyla büyümüş insanlar olmalarından kaynaklanıyor. O yaptığınız espriler onlara şaka gibi değil de sanki 'gülerlerse hapsi boylayacakları korkunç siyasi fikirler' gibi gelebiliyor.
X kuşağı için de bu bahsettiklerimiz geçerli ki bunların çoğu, Z kuşağının ebeveynleri oluyor. Onların tek farkı, kendilerinden önceki kuşaklara göre iyi - kötü daha eğitimli olmaları. Çünkü bu kuşağın çoğunun aileleri çalışmak için şehirlere göç ettikleri için onlar, kent hayatına daha fazla alışkınlar.
Ayrıca teknolojiye çok uzak da değiller. O dönemlerde, artık her evde bir TV olabiliyordu eğer ailenin maddi durumu çok da kötü değilse. O yılların gençleri de walkmanle müzik dinleyip sokaklarda yürüyüş yapabiliyorlardı örneğin.
İşte bu yüzden bu kişiler, anne ve baba oldukları zaman internet, bilgisayar, akıllı telefon, sosyal medya gibi konulara çok da Fransız kalmadılar.
Tabii Y ve Z kuşağının içine doğduğu dünya sürekli teknolojik bir gelişme içerisindeydi. Bilgisayar artık herkesin evinde olması zorunlu bir alet olarak görülüyordu. Bu nedenle bu gruba ait çeşitli espriler, şakalar ortaya çıkıyordu. Haliyle sürekli MSN'de yazışmayan, Facebook'a dudak büzmeli foto atmayan ebeveynlerden aynı dili konuşmayı nasıl bekleyelim?
Mesela en başta söylediklerimizle sonucu bağlamak gerekirse, Y kuşağının ergenlik dönemindeki emo muhabbetini Boomer bir dede veya X kuşağı olan bir anne doğal olarak anlayamaz. Gidip emo ile ilgili komikli bir Twitter capsi gösterseniz ''bu ne be'' falan derler.
Veyahut ''halis mi'', ''aga bee'', ''şunu yapmazsam ölecekmişim'' gibi gibi sosyal medya diline has bir ağızdan konuşursanız, boş gözlerle size bakabilirler. Bu da oldukça normaldir. Peki siz ebeveynlerinizle aynı şeylere gülüyor musunuz? Düşüncelerinizi bizimle yorumlarda paylaşın.
Görsel Kaynakları: Harvard Business Review, TechBuzz News