Du¨nya Devriminin Gezginleri, Komu¨nist Enternasyonal’in (Komintern) belli bas¸lı “hareka^tlarının” hika^yesini anlatıyor: Baku¨ ve Tas¸kent u¨zerinden devrimi Dogˆu’ya tas¸ıma giris¸imi, uzun su¨ren C¸in devrimi giris¸imi, I·spanya ic¸ savas¸ı... Çalışma bu su¨rec¸te, Komintern’in anti-emperyalist “go¨revinin” nasıl serpildigˆini de go¨steriyor.
Kitabın bir bas¸ka kesitinde, Komintern’in o¨rdu¨gˆu¨ ulus-as¸ırı agˆların ve bu agˆ o¨rgu¨su¨ ic¸inde Avrupa’da du¨gˆu¨m noktası is¸levi go¨ren metropollerdeki deneyimlerin hika^yesi yer alıyor.
Kitap bu hika^yelerin ic¸inden, Komintern go¨revlilerinin hayat tarzına, profillerine ve bu arada o zamanlar bir “mesele” olmayan toplumsal cinsiyet ayrımlarına egˆiliyor. Arka planda, uluslararası komu¨nist hareketin ufkunu karartan bu¨rokratikles¸me ve dogmatikles¸me egˆiliminin pekis¸mesini izliyoruz.
Brigitte Studer, su¨rekli illegal kos¸ullarda, “toplanmıs¸ bavullarla” yas¸ayan bir kus¸agˆın portreleriyle, bir tu¨r Komintern etnografisi ortaya koyuyor.
“Bu Komintern ajanları, siyasi adanmıs¸lıgˆın, hem kendi hayatını ortaya koymak bakımından hem de amac¸ların arac¸ları haklı kıldıgˆı anlayıs¸ı bakımından ne kadar ileri gidebilecegˆini go¨sterirler. Yeni siyasi pratikleri du¨nya c¸apında dolas¸ıma soktular ve yerelde kapıyı ac¸anların varlıgˆı sayesinde su¨rekli farklı siyasi ortamlara ve a^lemlere nu¨fuz ettiler. Kendilerini meka^nın ve zamanın u¨zerindeki bir adalet fikrinin aracıları olarak go¨ru¨yorlardı.
Lakin bu fikir ve kendi sec¸tikleri bu misyon, gitgide bir partinin ve bir devletin c¸ıkarlarıyla, Stalin’in Sovyetler Birligˆi’yle bu¨tu¨nles¸ti. Burada portreleri c¸izilenlerin bu gelis¸meye go¨sterdigˆi tepkiler farklıydı... gerc¸i hadiselerin ırmagˆında su¨ru¨klendiler ama farklı rotalar izlediler. kimisi akıntıyla beraber, kimisi akıntıya kars¸ı.”
Dünya Devriminin Gezginleri - Komünist Enternasyonal'in Bir Global Tarihi / Brigitte Studer / Çeviren: Tanıl Bora / İletişim Yayınları / 448 s. / 2022.