Bir hisse senedi satın almak, büyük potansiyel getiriye sahip girişim yapmanıza olanak sağlayabilir. Ancak bu tür bir girişim yaparken kapsamlı araştırma yapmak ve hedefe uygun adımlar atmak oldukça önemli.
Araştırma esnasında yatırım yapmayı düşündüğünüz sektörü, kârlılık durumunu, rekabet koşullarını ve arz-talep miktarını doğru bir biçimde analiz etmeliyiz. Peki satın alım aşamasına gidene kadar ne gibi şeylere dikkat etmeliyiz?
Risk almaya ve kötü sonuçlar görmeye her zaman hazır olun.
Hisse senedi alırken belli bir riski üstlenmiş oluyorsunuz aslında. Hisse senedi, sahip olduğu kaliteden bağımsız olarak, değişen koşullara göre şekillendiği için farklı sonuçlar doğurabilir.
Bu riskler, dış koşullardan kaynaklanacağı gibi iç koşullardan da kaynaklanabilir. Risklerin bir kısmı öngörülebilir ancak bazılarını tahmin edebilmek zor. Bu yüzden yatırım yapmak isteyen kişinin her türlü sonuca hazır olması gerekiyor.
Kişilik özelliklerinize, gelir düzeyinize ve hedeflerinize dikkat edin.
Her yatırımcının kafasındaki planlar farklıdır ve istekleri çeşitlidir. Bir yatırımcı için kısa olarak kabul gören vade bir başkası için oldukça uzun olabilir.
Ayrıca yoğun iş hayatı olan yatırımcıların borsaya aıracak fazla zamanı yoksa, gün içi değişimler yerine aylık değişimleri takip etmesi daha sağlıklı olacaktır. Elbette yatırımın büyüklüğü de gelirinizle orantılı olmalı çünkü kısa vadede büyük kazançlar sağlayabilmek zaman alacak.
Nasıl bir vadede kazanç sağlamayı amaçladığınıza karar verin.
Yatırımcının yaşam tarzı, kişiliği ve gelirin elde edilme periyoduna (haftalık, aylık, üç aylık, yıllık, yada düzensiz vb.) uygun olarak bir vade belirlemesi gerekiyor. Bazı yatırımcılar, hisselerini uzun yıllar boyunca saklayarak geleceğe yatırım yapmak isterken, bazıları kısa periyotlarda alım-satım yapmayı tercih ediyor.
Bu süreç tamamıyla yatırımcıya bağlıdır ancak herkesin sabrı aynı seviyede değildir. Yatırım yapmadan önce net bir biçimde vadeye karar verilmesi gerekiyor.
Yatırım tecrübeniz yoksa detaylı araştırma yapın, araştırmaya vaktiniz yok ise derinliği olan şirketleri tercih edin.
Yatırımcı, borsa konusunda yeterince tecrübeli değilse piyasanın coştuğu dönemlerde yatırım yapmaktan kaçınmalı. Fiyat hareketlerinin baş döndürücü hıza ulaştığı dönemlerde, fiyatların ne kadar daha ilerleyeceğini tahmin oldukça güçtür.
Dolayısıyla kalıcı mı, geçici mi olduğu tahmin edilemeyen piyasaya girmek tehlikeli. Araştırma ve incelemeye ayırabilecek zaman kısıtlı ise hakkında kolayca bilgi edinebilecek ve satış kabiliyeti yüksek lokomotif hisseler tercih edilmelidir.
Mutlaka lisanslı bir kurumda yatırım hesabı açın.
Hisse senedi piyasalarına ilk kez adım atacak kişilerin SPK lisanlı bir aracı kurumda bir yatırım hesabı açması doğru olacaktır.
Rekabetçi komisyon oranları, hızlı işlem yapabilme, güvenli yatırım ortamı, uzman analiz desteği ve eğitim imkânları sunan bir kurum araştırın.
Yatırım stratejilerine dikkat edin ve piyasayı değerlendirin.
Bir hisse senedi satın almadan önce çeşitli yatırım stratejilerini incelemeniz gerekiyor.
Stratejileri araştırırken şu soruları mutlaka sormanız gerekiyor: ''Hasılatın kaynağı nedir, kârlar istikrarlı olarak artıyor mu, şirket borçları sürdürülebilir mi, gelecek 5-10 yılda şirketin hedeflediği kazançlar neler, faaliyet gösterilen sektör büyüyor mu ve şirket pazar payını artıyor mu? vb.''
Porföyünüzü çeşitlendirmek oldukça önemli!
Portföyünüzü varlık bazında nasıl çeşitlendireceğiniz oldukça önemli. Yalnızca tek bir hisseye bütün birikiminizi yatırmak yerine bütçenizi bölerek farklı sektörleri deneyebilirsiniz.
Ancak siyasal, ekonomik ve kültürel tüm gelişmeler şirket hisselerini etkilemekte bu yüzden nokta atışı yapabilmek gerekiyor.
Şirketleri tanımaya ve incelemeye gayret edin.
Yatırım sektöründe mutlaka ama mutlaka kendi bilgileriniz doğrultusunda hareket etmelisiniz. Bu yüzden yatırım yaptığınız şirketin ne iş yaptığını bilmeniz ve yaptığı işin akışına hâkim olmanız oldukça önemli.
Böylelikle kulaktan dolma bilgiler yerine bilgi birikiminizle hareket eder ve daha doğru adımlar atmış olursunuz.
Kesinlikle yapmamamız gereken bazı hatalar var.
Portföylerde gereğinden daha fazla risk almak, aşırı ego, sürekli spekülatif kâr peşinde olmak ve borsada disiplinsiz ve sabırsız bir şekilde işlem yapmak yatırım sürecinizi olumsuz etkiler.
Yukarıdakilerin aksine düzenli bir şekilde uygun piyasa zamanlaması yaparak alımlar yapabilmek, kuvvetli şirketleri seçebilmek, panik hareketlerden kaçınarak sabırlı olmak yararınıza olacaktır.
Doğru yatırım, yeterli bilgiyle olur.
Hisse senedi almak, birçok kişi için karmaşık ve zor bir süreçtir ancak yeterli araştırma sonucu doğru bilgiler edinilirse süreç sanıldığı gibi zor olmayacaktır. Bu süreçte hangi şirketleri seçeceğiniz, ne zaman alım satım yapacağınız ve ne kadar risk alacağınız gibi kararları resmi analizlere göre vermelisiniz.
Bu süreçte tecrübe oldukça önemli ancak bilgi olmadıktan sonra tecrübelerimiz hep olumsuz olacaktır.
Yatırım yapma gibi bir fikriniz varsa Kamuoyu Aydınlatma Platformunu inceleyebilirsiniz.
Kaynaklar: Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimlerde Akademik Çalışmalar 2019, Prof. Dr. Evren Bolgün, Hisse Senedi Yatırım Kriterleri Yüksek Lisans Tezi 1999