Borsada yatırımcıysanız aldığınız hisselerin fiyatlarındaki ani düşüşler (günde en fazla yüzde 10 düşer) sizler için korkunç görülebilir. Şirket değerlerindeki ciddi orandaki düşüşler büyük belirsizliklere yol açıp panik satışlara neden olabilir. Borsa ise bu tarz sorunlara için devre kesici önlemi kullanıyor. Peki, Borsada Devre kesici nedir? Devre kesici ne işe yarar?
BORSADA DEVRE KESİCİ NEDİR?
Devre kesici, borsada için kullanılan acil durum önlemidir. Devre kesici diğer adıyla otomatik seans durdurma sistemi, kendi kendine işleyen bir uygulamadır.
Devre kesici hisse özelinde borsada uygulandığı zaman piyasada belirli bir süre işlem (alış-satış) durdurulur. Küresel olaylar ya da yatırımcıların ani satışlarının olduğu anda borsada devre kesici devreye girer.
Devre kesici otomatik bir sistemdir ve Borsa İstanbul için 2015 yılından beri uygulanmaktadır.
DEVRE KESİCİ NEDEN UYGULANIR?
Devre kesici genel olarak borsada yatırımcıyı ve piyasayı korumak için kullanılır. Borsada küresel olaylar, yatırımcıların ani çıkışları ve bunun gibi birçok nedenden dolayı hisse (lot) fiyatlarında artma ya da azalma söz konusu olabilir. Bu tarz etkenler ile borsaya olan güvenin azalabilmesinden ya da yatırımcının hatalı işlem yapabileceğinden borsada devre kesici uygulanır.
Devre kesici devreye girdiği vakit hisse sahiplerinin hatalı işlem yapması önlenir ve piyasada nelerin olduğunu anlaması için yatırımcıya zaman sağlanmış olur. Kısacası devre kesici piyasa düzenini sağlar.
Borsada devre kesicinin uygulanma nedenleri şu şekildedir:
Dengeli ortam sağlamak: Borsada ani fiyat dalgalanmaları, yatırımcıların paniklemesine ve piyasanın istikrarsızlaşmasına neden olabilir. Devre kesiciler, bu tür durumlarda piyasayı sakinleştirerek daha dengeli bir ortam oluşturmayı amaçlar.
Manipülasyonlara karşı : Bazı durumlarda kötü niyetli oyuncular tarafından yapılan manipülasyonlar sonucu fiyatlar hızlıca yükselip düşebilir. Devre kesiciler, bu tür manipülasyonların etkilerini sınırlamaya yardımcı olur.
Sistem Risklerini Azaltmak: Hisse fiyatlarındaki ani hareketleri, piyasa altyapısında ve işlem sistemlerinde sorunlara yol açar. Devre kesiciler, bu tür sistem risklerini azaltarak işlem platformlarının daha stabil çalışmasına olanak tanır.
Yatırımcı Güvenini Artırmak: Piyasada devre kesicilerin olması, yatırımcılara güven verir.
DEVRE KESİCİ NE KADAR SÜRER?
Borsada devre kesici farklı aşamalardan gerçekleştirilir. Ne kadar süre olacağı ise devre kesici işleminin uygulanacağı aşamalara göre farklılık gösterir. Ancak "Borsada devre kesici ne kadar sürer?" sorusunu işlem yapmak isteyen yatırımcı arama motorlarında araştırabilir.
Borsa genelinde devre kesici uygulamasının kullanımının ortalama ortalama zaman dilimleri vardır. Devre kesici ortalama olarak 10 ila 30 dakika arasında uygulanmaktadır.
İşlem genel olarak şu şekilde ilerler;
Borsa 20 dakika işlemlere kapalı kalır
Sonrasında 5 dakikalık emir toplama süresi işler ardından talep edilen fiyatlar incelenir.
Fiyatlar belirlendikten 5 dakika sonra eşleştirmeler yapılır ve borsa işleme açık hale getirilir.
HİSSE ÖZELİNDE DEVRE KESİCİ NE KADAR SÜRER?
Hisse özelinde devre kesici işlemleri farklılık gösterebiliyor. Pazardan pazara değişen bu sürelerde ana pazarlardaki devre kesicilerde:
Yıldız Pazar'da 5 dakika emir toplama süresi ve 2 dakika eşleştirme süresi,
Ana Pazar'da 15 dakika emir toplama süresi ve 2 dakika eşleştirme süresi,
Alt Pazar'da 15 dakika emir toplama süresi ve 2 dakika eşleştirme süresi vardır.
BORSA SAAT KAÇTA AÇILIR?
Borsa saat 10.00 ile 18.00 arasında hizmet vermektedir.
SATILAN HİSSELER KAÇ GÜN SONRA HESABA GELİR?
Borsa İstanbul'da hisse (lot) satışınızdan alacağınız para 2 işgünü sonrası yatırım hesabınıza gelir.