Amazon nehri neden belli bir süreliğine ters yönde aktı? Böyle bir şey nasıl mümkün olabiliyor?
Kısaca bu durumun arkasında hangi sebepler var?
Amazon nehri, drenaj havzası ve su hacmi açısından dünyanın en büyük drenaj sistemlerinden biri.
Yaklaşık 6.400 kilometrelik nehir, Peru’nun And Dağları’ndan akarak ve Güney Amerika’yı geçerek Atlas Okyanusu’na dökülüyor. Fakat 2006’daki şaşırtıcı bir bulguya ve devamında yapılan jeolojik çalışmalara göre durum her zaman böyle değildi.
Yani Amazon nehri aslında milyonlarca yıl önce ters yönde akıyordu. Uzun yıllar önce Kuzey Carolina Üniversitesi’nde öğrenci olan Russell Mapes, And Dağları’ndan Atlas Okyanusu’na kadarki nehir tortusunun akışını araştırırken tuhaf bir ayrıntı ile karşılaştı.
Güney Amerika’nın merkezindeki tortul birikintilere bakıldığında, yalnızca doğu yönünden geldiği tahmin edilen değerli taş zirkonun antik parçaları bulundu. Ayrıca Havza boyunca bulunan mineral taşları, Güney Amerika’nın orta ve doğusundaki belirli yerlere işaret ediyordu.
Peki tüm bunlar ne anlama geliyor?
Aslında bu bulgular oldukça tuhaf çünkü Amazon nehri, şimdilerde Doğu’dan Batı’ya değil, Batı’dan Doğu’ya akıyor. Bu noktada da akıllara şu soru geliyor. “Bu antik zirkonyum yataklarını Doğu’dan Batı’ya getiren neydi?
Ayrıca nehrin ters yönde akmış olabileceğine dair var olan tek kanıt bu da değildi. Deniz suyunu tercih eden deniz hayvanlarının fosilleri, olması gereken yerlerde değildi.
Araştırmalarını sıklaştıran ve ayrıntılı bir hâle getiren ekip, Amazon nehrinin nihayetinde geçmişte gerçekten ters yönde aktığını belirledi. Ayrıca araştırmacılar bu tersine dönüşü, 65 ila 145 milyon yıl önceki Kretase Dönemi’nde oluşan kuzeydoğu Güney Amerika’daki bir yayla alanına bağladı.
Ekibe göre kuzeydoğudaki yüksek alanlar aşındıkça su, ters yönde akmaya başlamıştı.
And Dağları genişleyip büyüdükçe de dağlar ve kemer arasında bir havza oluştu. Devamında bu havza zamanla doldu ve sonunda taşarak bugünkü akış yönüne neden oldu.
Ayrıca araştırmacılar, bu değişimin son 5 ila 10 milyon yıl içinde gerçekleştiğini düşünüyor. Ki bu da jeolojik anlamda gerçekten hızlı bir şey. Bu durum aynı zamanda dünya yüzeyinin ne kadar geçici olduğunu da gösteriyor.
Özetle Amazon nehri, tüm bu sebeplerden dolayı bir zamanlar ters yönde akıyordu. Ancak sonrasında akış yönü olması gerektiği hâle geldi ve bu anormal durum normale döndü.
Kaynaklar: IFL Science, Scienceİlginizi çekebilir: