Bu ilginç olayın adı bilim dünyasında “anlamsal doygunluk” olarak tanımlanıyor.
Kelimeden kelimeye göre de işin anlamsızlığı değişiyor. Bakalım hayatımıza etkileri de var mı?
Anlamsal doygunluk kavramı nasıl ortaya çıktı?
Bir kelimenin art arda tekrar edilmesi sonucunda o kelimenin anlamının geçici olarak kaybedilmesi durumu olarak açıklanan anlamsal doygunluk, ilk olarak 1907’de dil bilimciler tarafından tanımlandı. 1960’larda ise Psikolog Leon James tarafından detaylıca incelendi.
Neler oluyor da kelimelerin anlamı yitip gidiyor?
Bir kelime duyduğumuzda beynimiz o kelimenin sesini anlamıyla ilişkilendiriyor ancak aynı kelimeyi çok sık tekrarladığımız aradaki ilişki zayıflıyor. Sürekli aynı sinyali işlemekten yorulan beynimiz, kelimenin anlamını işlemeyi bırakıyor ve “reaktif inhibisyon" yaşıyor yani sadece sesine odaklanıyor.
Birkaç tekrardan sonra sinir devreleri de yorulduğu için aslında beynimiz bize “Biraz mola!” diyor ve artık duyduğumuz kelimeler mantıklı gelmediği gibi anlamını da yitirmiş oluyor.
Her kelime için aynı şey geçerli mi?
Her kelime aynı hızda anlamsal doygunluğa ulaşmıyor. Özellikle birden fazla anlama sahip kelimelerin doygunluğa ulaşması daha geç oluyor. Örneğin Türkçede “çıkmak” kelimesinin 54 farklı anlamı var. Bu nedenle de “çıkmak” kelimesinin doygunluğa ulaşması daha uzun sürebiliyor.
Bir ilginç yanı sıra dönüşüm etkisi. Sık tekrar edilen bir kelime bazen başka bir kelimenin anlamını da çağrıştırabilir. Başta kulağınıza tuhaf gelse de “ev” kelimesini defalarca tekrarladığınızda kulağınıza bir yerden sonra “ve” gibi de gelebiliyor.
Anlamsal doygunluğun işe yaradığı bazı yerler var.
Meditasyon ve bazı terapi tekniklerinde anlamsal doygunluk kullanılıyor. “Om” gibi mantralar, anlamsal doygunluk yarattığı için zihin boşalıyor. Ya da bazı terapilerde olumsuz kelimeler sıklıkla tekrar edilerek olumsuz etkisi azaltılabiliyor.
Peki ya olumsuz etkileri?
Eğitimde sıkça tekrar yöntemi kullanıyoruz. Hâl böyle olunca aslında çok sayıda tekrar ile kelimeler anlamını yitiriyor. Bu yüzden de öğrenme süreçlerinde farklı yöntemler kullanılması gerekiyor.
Bunun yanı sıra pazarlama, ürün geliştirme, reklamcılık gibi pek çok farklı sektörde artık kalıplaşmış kelimeleri ezberliyoruz, anlamı artık “hiç” oluyor.
Başkalarının acılarına karşı duyarsız olmak, ilişkilerde yanlış anlaşılmalar, grup içinde iletişimsizlik de diğer olumsuz etkileri arasında.
Eğer bir kelimeyi defalarca tekrarladığınızda anlamsızlaştığını fark ederseniz, bilin ki beyniniz enerji tasarrufu moduna geçmiş demektir. Sizin için böyle bir kelime var mı?
Kaynaklar: Discover Magazine, Medium, Cognition Today, Very Well MindBunları da inceleyebilirsiniz: