Literatürde yer alan “The Influence of Mortality and Socioeconomic Status on Risk and Delayed Rewards: A Life History Theory Approach” (Ölümlülük ve Sosyoekonomik Statü'nün Risk ve Gecikmiş Ödüller Üzerindeki Etkisi: Bir Yaşam Tarihi Teorisi Yaklaşımı) isimli bilimsel bir çalışma risk alma davranışları ile ilgili önemli bir gerçeği ortaya koydu.
İnsanların risk alma ve gecikmiş tatmin tercihlerinin evrimsel kökenlerini anlamayı amaçlayan bu araştırmada, özellikle insanların yoksulluk içinde büyümelerinin risk alma konusundaki kararlarını ne derece etkilediği tespit edilmeye çalışılıyor.
İlk olarak araştırmanın metodolojisinden bahsedelim.
Bir dizi deneysel çalışma kapsamında gerçekleştirilen bu araştırmada katılımcılara ölüm işaretlerini (bireylerin ölümle ilgili düşüncelerini veya ölüm tehdidini akıllarına getiren çevresel ipuçlarını) içeren ve içermeyen yayımlar okutuluyor ve ardından risk ve zaman tercihleri ile ilgili sorular soruluyor.
Farklı sosyoekonomik geçmişlere sahip üniversite öğrencilerinin katıldığı bu çalışmada, toplam 212 kişilik bir örneklem ele alınıyor.
Bu doğrultuda, katılımcıların geçmiş ve günümüzdeki ekonomik durumları, risk tercihleri (belirli bir miktar para karşılığında risk alma) ve zamansal indirgeme (hemen daha az bir miktar para almak yerine gelecekte daha fazla bir miktar para almak) gibi değişkenler ele alınıyor.
Peki bulgular neyi işaret ediyor? Yoksul çocukluk geçirenler belirsiz bir gelecek için risk almayı mantıklı buluyor.
Sonuçlara göre, fakir bir çocukluk geçirenler, ölümle ilgili düşündüklerinde veya ölüm tehditleriyle karşılaştıklarında, daha fazla risk almayı tercih ediyorlar.
Yani, daha büyük ama belirsiz ödüller için risk almayı seçiyorlar.
Ancak çocukluğunda yoksulluk görmemiş yani zengin bir ailenin çocuğu olan kişilerinse aynı ölüm tehditleri karşısında daha az risk almayı tercih ettiği, yani daha küçük ama kesin ödülleri seçtikleri belirtiliyor.
Araştırmacılar bu durumu, yoksul bir çocukluğu olan kişilerin belirsiz ve tehlikeli bir gelecekte büyük ödüller için risk almayı daha mantıklı bulduğu, varlıklı bir çocukluktan gelenlerin ise geçmişinin daha istikrarlı ve güvenli olması sebebiyle güvenli ve küçük ödülleri tercih ettikleri şeklinde yorumluyor.
Gelecekte alınacak ödüllerle ilgiliyse sonuçlar çok daha farklı!
Araştırmanın bulgularına göre yoksul bir çocukluk geçirenler ölüm tehditleri karşısında hemen ödül almayı tercih ediyorlar. Yani, risk almayarak belirsiz gelecekte daha büyük bir ödül yerine şimdi daha küçük bir ödül almayı seçiyorlar.
Varlık içinde bir çocukluk geçirenler ise, aynı tehditler karşısında gelecekteki ödülleri beklemeyi tercih ediyorlar. Yani, şimdi küçük bir ödül yerine gelecekte daha büyük bir ödül almayı seçiyorlar.
Araştırmacılar bu durumu düşük gelirli çocukluktan gelen kişilerin, geleceğin belirsiz olduğu durumlarda anı yaşamayı ve hemen ödül almayı tercih ettikleri şeklinde yorumluyor.
Varlıklı bir çocukluktan gelenlerin açısından yaptıkları yorumlar ise, bu kişilerin geçmiş deneyimlerine dayanarak geleceği daha tahmin edilebilir bulmaları sebebiyle gelecekteki ödülleri beklemeyi daha mantıklı buldukları şeklinde oluyor.
Özetle, bu bulgular insanların risk ve ödül tercihlerini şekillendiren önemli faktörlerden birinin çocukluk döneminde yaşadıkları sosyoekonomik koşullar olduğunu gösteriyor.
Tabii her araştırmada olduğu gibi bu araştırmanın da bazı kısıtları olabileceğini ve kendi örneklemi kapsamında genele mal etmenin daha doğru olacağını hatırlatarak içeriğimize bir nokta koyalım.
Kaynak: National Library of MedicineBilimsel makalelerin ışığında kaleme aldığımız ilginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz: