Bellek ya da hafıza, bilgiyi muhafaza ettiğiniz ve yeri geldiğinde çıkarabildiğiniz bir depolama alanıdır. Hafıza aynı zamanda edindiğiniz tüm deneyimleri hatırlamanızı da sağlayan biyolojik bir faaliyettir. Bu noktada temelde süre zarfı olarak ayrılan iki alandan bahsedebiliriz. İnsan hafızasında var olan ilk yeti, bir seferde yaklaşık yedi parça bilgiyi, (sayılar, harfler, fikirler vb.) tutmanıza izin veren kısa süreli hafızadır. İkinci olarak da bilgilerin depolandığı geniş bir alan olan uzun süreli bellekten söz edebiliriz.
Kısa süreli bellekteki kullandığımız bilgiler, uzun süreli bellek alanına kolayca aktarılamadığı için zihninizi sürekli zorlar, hafızanızı yorar. Peki, öğrendiklerinizi ve deneyimlerinizi uzun süreli aktararak, kalıcı bilgiyi nasıl yakayabilirsiniz?
AKTİF OLUN
Beyin, hiçbir şey yapmadan, sadece “düşünceyle” yapısını değiştirebilen tek organımızdır. Biyolojik sistemin her bir parçası “değişim ve uyum” temelinde çalışır. Yani çalıştıkça değişir, gelişir ve uyum sağlar. Bu yüzden sürekli öğrenmeye, okumaya gayret edin.
Yeni bir konuya girip ayrıntılarda boğuldukça idrak etme yeteneğinizin stresle bütünleşince nasıl zorlandığını deneyimlemişsinizdir. Bu noktada durmanız gerektiğini düşünebilirsiniz. Oysaki tıpkı kaslar gibi beyin hücreleri de zorlandıkça güçlenir; çok yoğun seviyede olmadıkça stres, beyne iyi gelir. Bu yüzden kendinizi zorlamayı asla bırakmayın.
TEKRAR TEKRAR
Beyin kendini yenileyemedikçe unutmaya başlar. Bu noktada tekrar, en iyi öğrenme araçlarından biridir. Tekrarlama, nöronunuzun sinapsında (nöronların diğer nöronlara bağlandığı yer) güçlü kimyasal etkileşimleri ortaya çıkararak veya harekete geçirerek uzun süreli hafıza oluşturur.
Tekrar etmenin hafıza ve öğrenilmiş davranışlar üzerindeki etkisi o kadar büyük ki davranış değişikliği yapmanın bu kadar zor olmasının nedeni de budur, çünkü yeni davranışın çok uzun süre tekrarlanması ve eski davranışın kontrol altında tutulması gerekir.
BİLGİLERİ MANİPÜLE EDİN
Edindiğiniz bilgileri yaratıcı ve işlevsel şekilde saklamanın en iyi yolu, etkili şekilde öğrenmektir. Öğrendiğiniz ve saklamak istediğiniz verilerin tümünü somutlaştırmaya çalışın. Hatırlamak istediğiniz bilgi parçalarını anlamlandırmak için bunları belirli bir sıraya koyun. Sınıflandırma tabloları, zaman çizelgeleri veya kavram ağları oluşturun, ilişkilendirin.
PARAZİTLERDEN UZAK DURUN
Televizyon karşısında çalışarak geçirilen tam bir akşam, bilinçli bir şekilde çalışarak geçirilen yarım saatten çok daha az etkilidir. Yani az ama öz çalışmaya gayret edin. Sessiz ve dikkat dağınıklığına yol açan etkenlerden uzak ortamlar, hem odaklanmanızı hem de öğrenmenizi kolaylaştırır.
BİLGİLERİ KULLANIN
Kısa süreli belleğin tuttuğu bilgilerin uzun süreli belleğe geçişi zaman alır. Bu zamanı olabildiğinde kısaltmak için öğren ve uygula pratiğini kullanın. Her çalışma oturumundan sonra kısa bir gözden geçirme yaptıktan sonra beyninizi edindiğiniz verilerle ya da pratiklerle meşgul edin.
UYKUDAN ÖNCE ÖĞREN
Uykunun hafızayı güçlendirme konusunda eşsiz bir görevi vardır. Uyku sırasında nöronlar aralarında yeni bağlantılar kurar ve edinilen bilgileri düzeltir. Lyon'daki Bilişsel Mekanizma Çalışmaları Laboratuvarı (EMC) tarafından yapılan bir araştırma, akşamları derslerini gözden geçiren öğrencilerin diğerlerinden ortalama %40 daha fazla bilgi edindiğini göstermiştir. Ancak bu mekanizma gençlerde yaşlılara göre daha etkilidir.
HER GÜNÜ KAYDET
Hafızanızı güçlendirmek için basit bir alıştırma olarak, her günün sonunda bir analiz yapın. Kiminle tanıştığınızı, ne öğrendiğiniz düşünün. Aklınıza takılan kısımları not alın ve araştırın. Bu noktada günlük tutmak oldukça işlevsel bir alışkanlık olur, çünkü günlük tutmak anıları kaydetmenin yanı sıra yaşadıklarınızı yazarak tekrar ettiğiniz için hafızanıza daha iyi şekilde yerleştirir.