Türkiye Büyük Millet Meclisi İçişleri Komisyonunda kabul edilen ve iç güvenlik alanında düzenlemeler içeren, Dahiliye Memurları Kanunu ve Bazı Kanunlar ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ile Karayolları Trafik Kanunu'nda değişikliğe gidiliyor.
Yetkisiz çakar ve tepe lambası kullanan sürücülere yönelik cezalar artırılıyor. Işıklı ve/veya sesli uyarı işareti veren cihazların kullanımına ilişkin hükmü ihlal edenlere 96 bin lira ceza verilecek, sürücü belgeleri 30 gün süreyle geri alınacak ve araçları aynı süreyle trafikten men edilecek.
Hükümlerin, son ihlalin gerçekleştiği tarihten geriye doğru bir yıl içinde 2 veya daha fazla kez ihlal edilmesi halinde sürücülere her seferinde 192 bin lira trafik idari para cezası uygulanarak sürücü belgeleri 60 gün süreyle geri alınacak, araç da 60 gün süreyle trafikten menedilecek. Sürücü, aynı zamanda araç sahibi değilse ayrıca tescil plakasına aynı miktar için ceza tutanağı düzenlenecek. Bu hükme konu cihazlara mülki amir tarafından el konulacak ve mülki amir tarafından mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilecek.
Sürücü belgesi geri alma işlemleri, yasada belirtilen görevliler tarafından yapılacak. 60 gün süre ile sürücü belgesi geri alınanların sürücü belgeleri psiko-teknik değerlendirme ve psikiyatri uzmanının muayenesinden geçirilerek sürücü belgesi almasına mani hali olmadığının anlaşılması halinde iade edilecek. Bu madde kapsamında geri alınan sürücü belgeleri düzenleme kapsamında verilen trafik idari para cezalarının tamamının tahsil edilmiş olması şartıyla iade edilecek.
Türkiye Noterler Birliğince tutulan araç sicil ve tescil sistemi veri tabanında yer alan bilgiler, Emniyet Genel Müdürlüğünün yanı sıra Jandarma Genel Komutanlığı ile de anlık olarak paylaşılacak. Böylece Jandarma Genel Komutanlığının sorumluluk sahasında işlenen terör, kaçakçılık ve göçmen kaçakçılığı suçlarında kullanılan araçların takibinin yapılabilmesi, suç işlenmesinin önlenmesi, şüphelilerin yakalanması, asayişin sağlanması ve düzensiz göçün engellenmesi amaçlanıyor.
Türk Silahlı Kuvvetlerinde İstihdam Edilecek Sözleşmeli Subay ve Astsubaylar Hakkında Kanun'da, sözleşmeliyken daha sonradan muvazzaflığa geçen astsubayların lehine, eşitsizliğe yol açmasının önlenmesi amacıyla değişikliğe gidiliyor.
Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun'da yapılan değişiklikle, özel güvenlik görevlilerinde aranacak şartlarda, kasten işlenen bir suçtan bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkum olup hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen kişilerden ilgili hükümlerde sayılan suçları işleyenler dışındakilerinin özel güvenlik görevlisi olabilmesi için düzenleme yapılıyor. Casusluk, gizli kalması gereken bilgileri açıklama gibi nitelikli suçlardan kovuşturma bulunmamak şartı için hükme "devletin güvenliğine" ibaresi ekleniyor, soruşturma bulunmamak şartı ise düzenlemeden çıkarılıyor.
DERNEKLERLE İLGİLİ DÜZENLEMELER
Anayasa Mahkemesinin kararı uyarınca Dernekler Kanunu'na "lokal" tanımı ekleniyor. Buna göre, derneklerin tüzüklerindeki amaçları gerçekleştirmek üzere mülki idare amiri izniyle açılan, üyelerinin bir araya geldiği sosyal mekanlar "lokal" olarak tanımlanacak.
Anayasa Mahkemesi kararı gereğince lokallerin açılmasına ilişkin esas ve usullerin yönetmelikle düzenleneceğine yönelik hüküm yürürlükten kaldırılarak, Kanun'a bu işleme yönelik madde ihdas ediliyor. Buna göre, en az bir yıldan beri faaliyette bulunan dernekler lokal açabilecek. Federasyon ve konfederasyonlarda bu şart aranmayacak. Çocuk dernekleri lokal açamayacak.
Patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı gibi tehlikeli maddeler üretilen, satılan, kullanılan ve depolanan yerlerde, öğretim kurumlarında, ibadethanelerde, öğretim kurumlarına ve ibadethanelere 100 metreden yakın mesafe içinde, öğrenci yurtlarının bulunduğu binalarda, itfaiye ve ambulans gibi müdahale ve yardım hizmetlerinin kolaylıkla ulaşamayacağı yerlerde, binaların ortak kullanılan bağımsız bölümlerinde, sabit veya seyyar olarak kullanılan kara, deniz, hava ve her çeşit taşıma araçlarında lokal açılamayacak.
TABELA GÖRÜNÜR VAZİYETTE OLACAK
Lokalin hangi derneğe ait olduğunu belirten tabelanın dışarıdan ilk bakışta görülebilecek bir yere asılması zorunlu olacak. Dernek lokallerinde bir sorumlu müdür bulunacak. Dernek lokallerine mülki idare amiri tarafından alkollü içki izni verilebilmesi için lokalin içkili yer bölgesi içinde bulunması zorunlu olacak. Dernek lokallerinde mülki idare amirinin kararıyla canlı müzik izni verilebilecek. Dernek lokalleri, yönetim kurullarınca hazırlanan yönergeye göre işletilecek. Lokallerin açılmasına ve işletilmesine ilişkin usuller yönetmelikle düzenlenecek.
Lokallerin denetimi mülki idare amiri tarafından kamu görevlilerine veya kolluk kuvvetlerine yaptırılacak. Lokal denetiminde önceden bildirimde bulunma ve mesai saatleri içinde yapılması şartı aranmayacak.
Kanun'a aykırı faaliyet gösterdiği, kumar oynandığı, alkollü içki sunumuna ilişkin izinler alınmaksızın alkollü içki kullandırıldığı, Hayvanları Koruma Kanunu kapsamında hayvanlara kötü muamelede bulunulduğu, fiziki veya psikolojik acı çektirildiği denetimde yetkilendirilmiş kişiler tarafından tespit edilen lokaller mülki idare amiri tarafından 30 günü geçmemek üzere geçici süreyle faaliyetten men edilecek.
3 UYARIDAN SONRA İPTAL EDİLECEK
Lokallerde kumar oynanması için yer ve imkan sağlanmasının, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticaretinin, kullanımının, kullanımının kolaylaştırılmasının, Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun'a aykırı silah bulundurulmasının veya satılmasının denetimde yetkilendirilmiş kişiler tarafından tespiti durumunda veya belirlenen bazı fiiller nedeniyle bir yıl içinde 3 defa faaliyetten menedilen lokallerde, bu fiiller tekrar işlendiği takdirde lokal açma ve işletme belgesi mülki idare amirince iptal edilecek.
Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca Dernekler Kanunu'nda yapılan değişikliğe göre, kurulan derneklerin, Uluslararası Nitelikteki Teşekküllerin Kurulması Hakkında Kanun'a göre kurulan teşekküllerin ve bunlara ait müesseselerin; bunların tabi olduğu kanunlara istinaden elde edilen bilgi ve belgelerin kayıtları İçişleri Bakanlığınca ve mülki idare amirliklerince tutulacak. Bu kayıtlar Bakanlıkça oluşturulan dernekler kütüğüne kaydedilecek.
Bakanlık, Türk vatandaşları tarafından yurt dışında kurulan dernek ve diğer kar amacı gütmeyen kuruluşlara yurt içinde ve yurt dışında ilgili makamlarla iş birliği dahilinde idari, mali, teknik destek sağlayabilecek ve bunlara ilişkin gerekli kayıtları tutabilecek. Bu hüküm kapsamındaki kuruluşlarca, İçişleri Bakanlığınca belirlenen iş ve işlemler de elektronik ortamda yapılabilecek.
Ceza Muhakemesi Kanunu'nda yapılan değişiklikle, belirli suçlar, seri muhakeme usulü kapsamına giren suçlardan çıkarılıyor.
YABANCILARA İKAMET İZİ VE SINIR DIŞI ETME KARARI
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'na eklenen düzenlemeye göre, kısa dönem ikamet izni verilmesine esas olacak taşınmazın niteliği ve değeri İçişleri Bakanlığınca belirlenecek.
Yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı tarafından kısa dönem ikamet izni başvurusunun reddi veya kısa dönem ikamet izninin iptali kararlarına karşı mahkemeye yapılan başvurularda savunmanın verilmesi veya savunma verme süresinin geçmesiyle dosya tekemmül etmiş sayılacak. Davacının gösterdiği adrese tebligat yapılamaması halinde, İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun ilgili hükmünde öngörülen süre 2 ay olarak uygulanacak. Duruşma yapılması mahkemenin takdirine bağlı olacak.
Teklifle, yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı tarafından sınır dışı etme kararlarına karşı mahkemeye yapılan başvurularda yargılama sürecinin hızlandırılmasına ilişkin değişikliğe gidiliyor. Buna göre, yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı, sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde idare mahkemesine başvurabilecek. Mahkemeye başvuran kişi, sınır dışı etme kararını veren makama da başvurusunu bildirecek. Mahkemeye yapılan başvurularda savunmanın verilmesi veya savunma verme süresinin geçmesiyle dosya tekemmül etmiş sayılacak. Davacının gösterdiği adrese tebligat yapılamaması halinde, ilgili hükümde öngörülen süre 2 ay olarak uygulanacak. Duruşma yapılması mahkemenin takdirine bağlı olacak. Başvurular dosyanın tekemmülünden veya ara karar ya da duruşma yapılması gereken hallerde bunların tamamlanmasından itibaren 15 gün içinde sonuçlandırılacak. Mahkemenin bu konuda vermiş olduğu karar kesin olacak. Yabancının rızası saklı kalmak kaydıyla dava açma süresi içinde veya yargı yoluna başvurulması halinde yargılama sonuçlanıncaya kadar yabancı sınır dışı edilmeyecek.
Yargılama usulüne yönelik yapılan değişikliklerin uygulamada karışıklığa ve hak ihlallerine sebep olmaması için ilgili hükümlerin yürürlüğe girdiği tarihten sonra açılan davalar hakkında uygulanacak.
Türkiye'nin göç yönetiminin geliştirilmesi ve kısa, orta ve uzun vadeli göç politikalarının desteklenmesi amacıyla kurulan ve vakıf senedi Resmi Gazete'de ilan edilen Göç Vakfı, Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun kapsamındaki vakıflara ilişkin hükümlere tabi olacak.
ÇARŞI VE MAHALLE BEKÇİLERİ
Teklifle Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun'da değişikliğe gidiliyor.
Buna göre, görev sırasında veya dışında kurumun hiyerarşik düzenini bozacak veya amirin ya da üstlerinin otoritesini zedeleyecek şekilde amir ya da üstlerinin eylem veya işlemlerini olumsuz yönde eleştirici nitelikte söz söylemek ya da yazı yazmak, disiplin cezası verilecek fiiller arasında sayılacak.
Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda yapılan değişikliğe göre, fiilin hatalı olarak vasıflandırıldığı veya düzeltilebilir bir şekil noksanlığı bulunduğu gerekçeleriyle disiplin cezasının mahkeme tarafından iptal edilmesi durumunda kararın kesinleştiği tarihteki yetkili disiplin kurulu veya disiplin amiri, kararın tebliğinden itibaren 6 ay içinde ceza verme yetki ve sorumluluğu kapsamında yeniden değerlendirme yapacak.
Teklifle Anayasa Mahkemesinin kararı uyarınca Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu'nda düzenleme yapılıyor. Buna göre, polis memuru ve üstü rütbelerde bulunan personel, Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde istihdam edilen çarşı ve mahalle bekçilerinin rütbece üstü, kadro ve kuruluş yönünden bağlı oldukları ve amir olarak yetkilendirilmiş olan diğer personel ise çarşı ve mahalle bekçilerinin amiri sayılacak.
Subay, astsubay ve uzman jandarma çavuşlar, Jandarma Genel Komutanlığı bünyesinde istihdam edilen çarşı ve mahalle bekçilerinin rütbece üstü, kadro ve kuruluş yönünden bağlı oldukları ve amir olarak yetkilendirilmiş olan diğer personel ise çarşı ve mahalle bekçilerinin amiri olacak.
Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda yapılan düzenlemeyle, çarşı ve mahalle bekçisi olarak istihdam edileceklerde aranacak nitelikler belirleniyor.
Teklifle, Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca çarşı ve mahalle bekçilerinin önleyici ve koruyucu görev ve yetkileri kapsamındaki eylemlerinin kapsamı belirleniyor. Buna göre çarşı ve mahalle bekçileri, görev bölgeleri içerisinde bulunan konut, işyeri veya araçların güvenliğini temin edecek tedbirleri alacak, görev saatleri içinde görevlendirildikleri bölgede tespit ettikleri kabahat fiillerini önleyecek ve genel kolluğa bildirecek.
Çarşı ve mahalle bekçisi durdurduğu kişi üzerinde veya aracında silah veya kendisinin veya başkasının yaşamını tehlikeye sokabilecek bir eşyanın bulunduğu hususunda yeterli şüphenin varlığı halinde, kendisine veya başkasına zarar verilmesini önlemek amacıyla kişiler üzerinde yoklama suretiyle el ile dıştan kontrol yapabilecek. Araçlarda ise aracın dışarıdan bakıldığında içerisi görünen bölümlerini kontrol edebilecek. Bu amaçla kişinin üzerindeki elbisenin çıkarılması veya aracın, dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin açılması istenemeyecek.
Çarşı ve mahalle bekçilerinin haftalık çalışma süresi 40 saat olacak. Personel yetersizliği, görev yoğunluğu ve benzeri durumlarda emniyet ve asayişin gerektirdiği hallerin ortaya çıkması halinde valinin onayıyla haftalık 40 saatlik çalışma süresi en fazla 56 saate kadar artırılabilecek. Belirtilen durumların ortadan kalkmasıyla fazla çalışılan süre istirahat süresine eklenecek.
Çarşı ve mahalle bekçileri olağanüstü hal, terör, toplumsal olaylar, doğal afet, salgın hastalık, mevsim koşulları ve benzeri durumlarda güvenlik veya kamu düzeni ile görevi etkileyen zorunluluk hallerinin ortaya çıkması halinde Bakan onayıyla hükümde belirtilen zaman dilimi dışında çalıştırılabilecek.
Teklifle 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'de yapılan değişiklikle "Genel Müdür" kadrosunun hiyerarşik üstü konumunda bulunan Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanı ile Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkan Yardımcısı kadrosunun ilgili cetveldeki yeri, hiyerarşik konumuna uygun şekilde belirleniyor.
YENİ MADDE İHDASLARI
Komisyonda, teklife iki madde ihdas edildi.
Buna göre, Emniyet Genel Müdürlüğü personelinden kendisine tevdi edilen görevleri cesaret, feragat, kahramanlık veya üstün başarıyla yerine getirenlere, İçişleri Bakanı tarafından "Emniyet Üstün Cesaret ve Feragat Madalyası", "Emniyet Şeref Madalyası", "Emniyet Üstün Hizmet Madalyası" verilebilecek.
Mecburi hizmetle yükümlü olduğu süre içinde, istifa edenler veya sağlık sebebi hariç her ne suretle olursa olsun ilişiği kesilenler, Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından belirlenen; öğrenci, subay ve/veya astsubay nasbedildikten sonra kendilerine yapılan öğrenim, eğitim ve yetiştirme masraflarının 2 katını; meslekten veya devlet memurluğundan çıkarılanlar belirlenen masrafların 4 katını, yükümlülük sürelerinin eksik kalan kısmı ile orantılı olarak kanuni faiziyle birlikte tazminat olarak ödeyecek.