Yenidoğan bebekler için, bazı genetik veya metabolik hastalıkların erken teşhisi için yenidoğan taraması yapılır. Bu işlemlerden biri de topuk kanıdır. Bebek doğduktan sonra ilk 5 gün içinde alınan topuk kanı, Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanan programda yer almakta ve yenidoğan bebeklerin yüzde 99'una uygulanmıştır. Yanı sıra bazı aileler imza vererek topuk kanı uygulamasını reddedebiliyor.
TOPUK KANI NEDEN ALINIR?
Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan bildiride topuk kanı uygulamasına ilişkin şu ifadelere yer verilmiştir:
"Doğan her bebeğin Fenilketonüri, Konjenital Hipotiroidi, Kistik Fibrozis, Biyotinidaz Eksikliği, Konjenital Adrenal Hiperplazisi yönünden taranması önemlidir. Ayrıca alınan aynı kan ile 09 Mayıs 2022 tarihi itibariyle Spinal Müsküler Atrofi (SMA) taraması da yapılmaktadır. Yapılan bu taramalar sayesinde, bu hastalıklar nedeniyle oluşabilecek, geri dönüşümü olmayan hasarlar engellenebilmekte veya etkileri azaltılabilmektedir. Bebeğinizde bu hastalıkların olup olmadığının araştırılması için topuk kanı örneğinin alınması gerekmektedir.
Bakanlığımız, topuk kanı taramasına eklenebilecek ve çocuklarımızın hayatını olumlu yönde etkileyecek başka hastalıkların tarama programına dahil edilmesi için bilim kurulları ile çalışmalar yürütmektedir."
TOPUK KANI ZORUNLU MU?
Topuk kanı uygulaması, Sağlık Bakanlığı programında yer almakta ve her yenidoğana rutin olarak uygulanmaktadır. Bakanlıkça zorunlu tutulmaktadır. Yanı sıra, adli bir zorunluluk bulunmaz. Uygulamayı reddeden ailelerin, resmi bir form doldurup imza atması gerekmektedir.
TOPUK KANI İLE NEYE BAKILIYOR?
Topuk kanıyla teşhis edilebilen hastalıklar şunlardır:
FenilketonüriGalaktozemiSMAKonjenital hipotiroidiKistik fibrozisOrak hücreli anemiAkçaağaç şurubu idrar hastalığıBiyotinidaz eksikliğiKonjenital adrenal hiperplazisiTOPUK KANI ALINMAZSA NE OLUR?
Topuk kanı ile yukarıda açıklanan genetik ve metabolik hastalıklar teşhis edilir. Topuk kanı alınmazsa, hastalığın mevcut olması halinde erken teşhis ihtimali geride kalır.
TOPUK KANI NEDEN TARTIŞILIYOR?
Topuk kanının bebeğe zararı yoktur. Erken teşhis için uygulanmaktadır. Ancak tarama testleri kesin tanı sağlamaz. Doktorlar topuk kanı taraması ile ileri tetkik gerektiren anormal durumları belirler ve aileleri bu doğrultuda yönlendirir. Topuk kanı almanın çocuğun Anayasa ile korunan yaşam ve sağlık hakkı üzerinde yapacağı olumlu sonuçlarının tıbbi otoritelerce ispatlanmamış olması ve olası bir teşhis ve tedavinin de tıp otoritelerince hala tartışmalı olduğu ifade edilmektedir. Ancak uygulama, Sağlık Bakanlığınca zorunlu kılınmakta ve önemine dair çeşitli bilgilendirmeler yapılmaktadır. Topuk kanı taramasının genetik hastalıkların teşhisinde kilit rol oynadığı belirtilmiştir.