İnsanların çok farklı alışkanlıkları, çok farklı zevkleri olabiliyor. Bazı insanlar, diğer kişilere tuhaf gelen zevklere sahip olabilir. Bunlardan bir tanesi de benzin kokusunu seven ya da benzin kokusundan zevk alan insanlar.
Tabii benzin kokusundan hoşlanan insanlar kadar bu kokuyu mide bulandırıcı bulanlar da bulunuyor. Peki, bu insanlar neden benzin kokusunu seviyor, neden benzin kokusundan bu kadar keyif alıyor?
İnsanların neden benzin kokusundan hoşlandığını tam olarak anlayabilmek için söz konusu kaynağın derinlerine inmek gerekiyor.
Benzin içerisinde buz çözücüler, yağlar, pas önleyici maddeler ve hidrokarbonlar olarak bilinen yüzlerce kimyasal bileşen bulunuyor. Bütan, pentan, izopentan ve BTEX’in bileşenleri: benzen, etilbenzen, tolüen ve ksilen. Tüm bu bileşenler arasında benzinin o gazlı kokusunun sorumlusu ise benzen.
Benzen, benzinin oktan seviyesini artırmak, dolayısıyla motor performansını ve yakıt verimliliğini geliştirmek için ekleniyor. Benzenin, birçok burnun özellikle hassas olduğu doğal hoş gelen bir kokusu var. Bu koku o kadar keskin ki havada milyonda bir bulunsa bile insan burnu bu kokuyu tespit edebiliyor. Benzen, ayrıca çok hızlı bir şekilde buharlaşıyor.
Benzen, kokusu sebebiyle 1800’lerden 1900’lerin başına kadar tıraş losyonlarında hoş aroma versin diye kullanılıyordu. Bunun haricinde benzeni kafeinsiz kahvelerde çözücü olarak bulmak da mümkündü. Ancak benzenin kanserojen olması ve yüksek yoğunluklarda içe çekilmesi ya da uzun dönem maruz kalınması durumunda oldukça tehlikeli olması sebebiyle bu tür ürünlerdeki kullanımı uzun sürmedi.
Tabii bunlar, insanların neden böyle tehlikeli ve hoş kokulu bir kimyasalı sevdiğini tam olarak açıklamıyor. Bilim insanları da henüz bu konuda nihai bir sonuca varamamış olsa da bu konuda iki ana teori bulunuyor.
Benzin, güzel hatıraları tetikliyor.
Kokunun çok güçlü bir uyaran olduğu aslında biliniyor. Sizi de geçmişteki günlere gönderen bazı kokular mutlaka ki vardır. İşte koku ve hafıza arasındaki bu güçlü bağlantıya Proust fenomeni adı veriliyor.
Aldığımız kokular, ön beyne ulaşmadan önce talamusa uğramadan geçen tek duyu. Talamus; gözlerimizdeki, kulaklarımızdaki, dilimizdeki ve dokunduğumuzdaki 'sensörleri' beynimizdeki doğru bölümlere yönlendiriyor. Ancak koku, bu süreci direkt olarak atlıyor. Bunun dışında koku moleküllerini belirleyen sinirler, duygusal tepki ve bellek oluşumundan sorumlu amigdala ve hipokampüs yakınlarında oldukça yoğun bir şekilde bulunuyor.
Yani benzin kokusu konusuna geri dönecek olursak benzin kokusu, size çocukluğunuzda kalmış güzel hatıralarınızı hatırlatma ihtimali mevcut. Çocukken daha mutlu olduğunuz günlerde aldığınız o kokuyu tekrar almanız benzin kokusunu neden sevdiğinizi açıklıyor olabilir.
Benzin, mezolimbik yolunu aktifleştiriyor.
Bu teori ise daha çok benzenin, kokuyu belirleyen sinir reseptörlerindeki fiziksel etkisine odaklanıyor. Benzen ve diğer hidrokarbonlar içe çekildiğinde sinir sisteminde baskılayıcı bir etkiye sahip oluyorlar ve bu da geçici, 'öforik' (euphoric) bir hisle sonuçlanıyor. Yani insanın hoşuna giden bir his oluşuyor.
Sinirlerinizi hissizleştiren bu biyolojik süreç, beynin ödül yolu olarak da bilinen mezolimbik yolunu aktifleştiriyor. Yani sinirler, benzen kokusunu alınca mezolimbik sistem dopamin salgılıyor. Beyniniz size bunu beğendiğini ve bundan daha fazla istediğini söylüyor.
Parfümü bile var!
Bir ankette, elektrikli araçlara geçiş yapanların %70'inin benzin kokusunu özlediği ortaya çıkmış. Ford da Mustang'in elektrikli aracına dikkat çekmek için benzin istasyonu gibi kokan bir parfüm üretmiş.
Tabii bunların, insanların neden benzin kokusunu sevdiğini açıklamaya çalışan teoriler olduğunu da hatırlatmak gerekiyor. Bu konu üzerine yoğunlaşan çok fazla bilimsel araştırma bulunmuyor. Peki, siz de benzin kokusunu sevenlerden misiniz?