Karadeniz'de 710 milyar metreküplük doğalgaz keşfi gerçekleştirerek kendisi de artık ciddi bir üreticiye dönüşen ve bugünleri çok önceden gören Türkiye, Nisan 2023'te Bulgaristan ile 13 yıllığına imzaladığı doğalgaz anlaşması çerçevesinde Batı Hattı'nda kapasitenin artırılmasına yönelik çalışmalara aylar önce başlamıştı.
Batı Hattı üzerindeki Türkiye- Bulgaristan enterkonneksiyon kapasitesinin Bulgar tarafında artırılması ile mevcutta 3.5 milyar metreküplük kapasitenin ilk etapta 7 milyara ardından da 10 milyar metreküpe çıkarılması hedefleniyor. Kapasitenin artırılması ile gönderilecek doğalgaz Slovakya, Macaristan, Moldova gibi ülkelere de aktarılabilecek.
MOLDOVA: OLAĞANÜSTÜ HAL
Anlaşmanın sonlanmasının en çok etkilenecek ülkelerin başında Moldova geliyor. Ülke elektriğinin çoğunu Rusya'dan ve Ukrayna üzerinden satın aldığı gaz aracılığıyla üretiyor. Rusya'nın desteklediği ayrılıkçı Transdinyester bölgesine de elektrik bu şekilde gönderiliyor. Moldova aralık ayı ortasında enerji sektöründe 60 gün acil durum ilan edilmişti, Enerji Bakanı Constantin Borosan halka enerji tasarrufu yapmaları çağrısında bulunmuştu.AVUSTURYA: GEÇİŞE HAZIRIZAvusturya, gazının çoğunu Rusya'dan Ukrayna üzerinden alıyor. Avusturyalı enerji düzenleyicisi E-Control, arzda bir geçiş için hazır olduğunu ve aksamalar ile karşılaşmaması gerektiğini söyledi. E-Control'a göre, Slovakya, Macaristan, Avusturya, Çek Cumhuriyeti ve Polonya'dan gaz arzı sağlayabilir.SLOVAKYA: FİYATLAR YÜKSELECEKSlovakya yıllık yaklaşık 3bcm'yi yani talebinin yaklaşık üçte ikisini alıyordu. Slovakya Başbakanı Robert Fico yeni durumun Avrupa genelinde gaz fiyatlarının yükselmesine neden olacağını iddia etti. Slovakya'daki enerji tedarikçisi olan SPP müşterilerine başta Almanya ve Macaristan'dan olmak üzere alternatif rotalar aracılığıyla gaz tedarik edeceğini söyledi. Ancak, transit ücretlerinde ek maliyetlerle karşılaşılacağını da belirtti.
RUSYA MI KAYBEDECEK AVRUPA MI?Ukrayna'nın gaz şirketi Naftogaz ile Rus devlet şirketi Gazprom'un 5 yıllık anlaşmasının sona ermesinin etkileri Avrupa'da tartışılmaya devam ediyor. AB Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının ardından Rusya'dan ithalatını azaltmaya başlamıştı. AB'nin Ukrayna transit geçişiyle aldığı Rus gazının oranı 2021'de yüzde 11 iken, 2024'ün ilk 8 ayında bu oran yüzde 5'e kadar gerilemişti.
Ancak bazı AB ülkeleri, özellikle Slovakya ve Avusturya, Rusya'dan önemli oranda gaz satın almaya devam ediyordu. Rusya'nın AB ülkelerine gaz satışından elde ettiği gelir, yılda 5 milyar dolardan fazla. Gazprom yeni durumda 5 milyar dolara yakın gaz satışlarını kaybedecek.
Ukrayna da Rusya'dan transit ücretlerinde yılda yaklaşık 800 milyon dolarlık kayıpla karşı karşıya kalacak. Ukrayna'nın Naftogaz'ı ile 2019'da transfer anlaşmasını imzalayan Kremlin'e ait gaz devi Gazprom, Avrupa'ya satışların azalması nedeniyle 20 yıl sonra ilk kez 7 milyar dolara yakın kayıp yaşamıştı. Gaz ihracatı için Çin'e yönelmişti.
25 MİLYAR M3 FAZLA VARTürkiye, sahip olduğu 5 LNG terminali, 7 doğalgaz boru hattı ile dünyanın birçok farklı noktasından gaz tedarik ediyor. Bu hatlarla yaklaşık 75 milyar metreküp doğalgaz Türkiye'ye getirilebilirken, Türkiye kendi ihtiyacı olan 50 milyar metreküpü düştükten sonra buradaki 25 milyar metreküplük fazlalığın Avrupa piyasalarına hızlı ihracı için Yunanistan ve Bulgaristan tarafında kapasite artışına ihtiyaç duyuluyor.
Türkiye mevcutta Mavi Akım ve Türk Akım hatları üzerinden Rusya'dan, TANAP üzerinden Azerbaycan'dan ve Doğu Anadolu Doğal Gaz Ana İletim Hattı üzerinden ise İran'dan doğalgaz alarak bunu Batı Hattı ve Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP) üzerinden Avrupa'ya ihraç edebiliyor.