Bildiğimiz üzere Avrupa Birliği üyesi ülkeler ortak bir para birimi olan Euro’yu kullanıyorlar. Fakat bu durum her Avrupa Birliği üyesi ülke için geçerli değil.
Avrupa Birliği'ne üye olan 27 ülke içinden 8 tanesi (Danimarka, İsveç, Hırvatistan, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Bulgaristan ve Romanya) Avrupa Birliği üyesi olmalarına rağmen çeşitli sebeplerle para birimi olarak Euro’yu kullanmayan ülkeler arasında.
Bazı ülkeler “opt-out” anlaşmaları yaparak Euro kullanmayı reddediyor.
Türkçesi “çekilmek”, “vazgeçmek” gibi anlamlara gelen opt-out anlaşmaları ile bu anlaşmayı yapan ülkeler kendi para birimlerini kullanma haklarının olduğunu beyan ederler.
Örneğin, Danimarka ve bir zamanlar İngiltere, bu anlaşmayı yaparak resmi para birimi olarak kendi para birimlerini kullanmaya devam etmiştir.
“E tamam da neden?” diyorsanız sebeplerden biri bu ülkelerin kendi kültürlerini korumak istemeleri.
Opt-out anlaşması yapan bazı ülkeler kendi para birimlerini ulusal kimliklerinin ve kültürlerinin bir parçası olarak görerek bu kültürü korumak istemekte ve bu sebeple Euro kullanmayı reddetmektedir.
Ulusal bir para birimi, uzun yıllar boyunca kullanılmış olması sebebi ile o ülkenin tarihini ve kültürel geçmişini vurgulayan bir unsur olduğundan dolayı bazı ülkeler tarihi ve kültürel bağları koparmamak adına bunu korumayı tercih etmektedirler.
Ekonomik ve siyasi nedenler de işin içine giriyor tabii.
Euro kullanmayan bazı ülkeler, kendi para birilerini kullanarak kendi ekonomik durumları ve para politikaları üzerinde kontrol sağlamayı amaçlayarak, kullandıkları ulusal para birimi sayesinde para politikalarını ihtiyaçlarına uygun şekilde yönetebilmektedir.
Örneğin, kurlarda yaşanılacak dalgalanmalara karşı alacakları aksiyonlar konusunda kendi ulusal para birimini kullanan ülkeler daha fazla esnekliğe sahip olmuş olurlar.
Ek olarak ulusal para birimi kullanmak, bir yandan ülkelerin bağımsızlık ve egemenlik vurgusu yapmasını da sağlamaktadır.
Bazı ülkelerse Euro kullanmak için gerekli kriterleri sağlayamadığından kendi para birimlerini kullanmaya devam ediyor.
Madalyonun diğer yüzünde ise para birimi olarak Euro kullanmaya uygun bulunmayan ülkeler var tabii. Avrupa Birliği üyesi ülkelerin ortak para birimini kullanabilmeleri için belirli bir ekonomik kriteri karşılamaları gerekiyor.
Maastricht Kriterleri olarak adlandırılan bu kriterleri yerine getirmek için, ülkelerin düşük enflasyon, düşük faiz oranları, sürdürülebilir kamu maliyesi gibi alanlarda başarılı bir politika yürütmesi gerekiyor.
Bir ülkenin para birimini değiştirmesi hak verirsiniz ki o kadar kolay bir durum değil.
Para birimi değiştirme aşamasında karşılaşılacak her türlü süreç o ülkenin ekonomik durumuna bağlı olarak olumlu ya da olumsuz sonuçlar doğurma potansiyeline sahip olduğundan dolayı bazı ülkeler de gerekli kriterleri tam anlamıyla karşılamadan bu topa giremiyorlar.
Sonuç olarak, her ülkenin kendi ekonomik durumu, toplumsal dinamikleri ve para politikaları göz önünde bulundurulduğunda, bu ülkelerin para birimi olarak kendi para birimlerini kullanarak ortak para birimi olan Euro’yu kullanmama sebepleri çeşitlilik gösteriyor diyebiliriz.
Kaynak: Investopedia, European Commission