Aşırı işlenmiş gıdalar (İng. Ultra Processed Foods, UPF) üzerine bugüne kadar yapılan en büyük çalışmanın sonuçları yayınlandı. Haberler Nova 4 kategorisindeki aşırı işlenmiş gıda ürünleri için iyi değil. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, UPF tüketimi özellikle kalp damar, yaygın ruhsal bozukluk ve ölüm sonuçları olmak üzere daha yüksek olumsuz sağlık sonuçları riskiyle bağlantılı.
GELMİŞ GEÇMIİŞ EN BÜYÜK UPF ÇALIŞMASININ SONUÇLARI
Çoğu yetişkin, on milyona yakın katılımcının dahil edildiği çalışma, aşırı işlenmiş gıdalar konusundaki en büyük çalışma olarak kabul ediliyor.
Avustralya'daki Deakin Üniversitesi'nde yardımcı araştırma görevlisi olan Melissa Lane’ın önderlik ettiği araştırma ekibi, çok sayıda bireysel çalışmanın sonuçlarını birleştiren mevcut incelemelerden elde edilen bulguları bir araya getirdi. Amaç, UPF'lerin tüketilmesinin sağlıkla nasıl olumsuz yönde ilişkili olabileceğine dair mevcut kanıtların kapsamlı bir özetini sunmaktı.
Araştırmalar, gelir seviyesinin yüksek olduğu ülkelerde UPF'den elde edilen kalori payının Avustralya ve ABD'de sırasıyla %42 ve %58 arasında değiştiğini, İtalya ve Güney Kore'de ise çok daha düşük olduğunu gösterdi (%10 ve %25). Düşük ve orta gelirli ülkelerde ise bu oranlar, %16 (Kolombiya) ile %30 (Meksika) arasında değişiyor.
Değerlendirme, UPF tüketimini kardiyovasküler hastalıklara bağlı ölüm riski, yaygın ruhsal bozukluk sonuçları ve tip 2 diyabet gelişimi ile ilişkilendiren ikna edici kanıtlara ulaştı.
UPF tüketimi ile tüm nedenlere bağlı ölüm, kalp hastalıklarına bağlı ölüm, uyku ile ilgili olumsuz sonuçlar, hırıltılı solunum, obezite ve tip 2 diyabet riskleri arasında ise endişe verici kanıtlar tespit edildi. UPF tüketimini abdominal obezite risklerinden aşırı kiloya kadar bir dizi durumu kapsayan risklerle ilişkilendiren endişe verici kanıtlar bulunurken, kolorektal kanser gelişimi ve aşırı kilo ve obezite (birleşik) riskleri için “zayıf” nitelikte kanıtlara rastlandı.
UPF TÜKETİM NEDEN SAĞLIK SORUNLARIYLA BAĞLANTILI OLABİLİR?
Etki mekanizmalarını daha iyi anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulsa da, araştırmacıların bazı tahminleri var.
UPF'ler daha zayıf besin profillerine sahip olabilir. Bir diğer ihtimal ise, insanlar UPF tüketerek daha az “tam gıda” ürünlerini tüketiyor olabilir. Fiziksel işleme unsurunun de bir rolü olabilir. Ürünün yoğun bir biçimde işlenmesi sindirimi, besin emilimini ve tokluk hissini etkileyebilir.
Daha birçok potansiyel açıklama mevcut, ancak sonuçta araştırmacılar kesin etki mekanizmalarına dair arayışlarını sürdürüyor.
UPF tüketiminin neden sağlığı olumsuz etkileme potansiyeline sahip olduğunu tam olarak anlamak daha da önemli. Çünkü araştırmalar tüm UPF'lerin sağlığı aynı şekilde etkilemediğini gösteriyor. Örneğin geçen yıl The Lancet'te yayınlanan bir araştırma, ekmek ve kahvaltılık gevrek haricindeki UPF'leri multimorbidite ile ilişkilendirdi.