Araştırmalar, insanlar ve şirketlerin internetin sanal gerçeklik versiyonu metaverse'de (kurgusal evren) yer edinmek için yarışırken, son bir yılda yaklaşık 2 milyar dolar harcandığını gösteriyor.
Fakat metaverse'ün insanların yaşayabileceği, çalışabileceği ve oynayabileceği üç boyutlu çevrimiçi tek bir alan olarak ortaya çıkmasına daha yıllar var. Bu durumda bu dünyadan alan kapmaya yatırım yapmak bir kumar mı?
'Çalışmamı sergiliyorum'
Mohawk stili devasa koyu kırmızı saçı ve mütemadiyen içtiği sigarasıyla, sanatçı Angie Thompson'ın avatarı tipik bir Moğol'a benzemiyor. Ancak o, yeni sanal dünya üzerinde hak iddia eden, genişleyen insan ırkının bir üyesi.
"İlk metaverse paketimi Temmuz 2020'de satın aldım ve yaklaşık 1.500 sterlin ödedim. Bunu kendi çalışmamı sergilemek ve aynı zamanda sanat eserlerimi ve diğer insanların sanat eserlerini tanıtacak metaverse etkinliklerini yürütmek için aldım" diyor.
Brighton'dan Angie, Voxels dünyasındaki arazisinde kripto para biriminde satılan garip ve güzel dijital sanat eserleriyle dolu iki galeri inşa etti.
Angie'nin arsaları küçük bir aile evinin büyüklüğü kadar (eğer onları avatarının boyutuyla karşılaştırırsanız). En uzunu üç katlı ve zebra geçişi olan bir çatı terasına ve eğlence olsun diye sürekli ileri geri giden pembe bir taksiye sahip.
Ama havadan bu dünyanın büyüklüğü hakkında daha iyi bir fikir edinebilirsiniz.
Angie, "F tuşunu basılı tutarsanız mahalleme göz atmak için havaya kalkabilirsiniz" diye açıklıyor. Galerisinin üstünde, ufka kadar uzanan birebir aynı binlerce kutuyu görebilirsiniz.
Voxels, kendilerini metaverse olarak tanımlayan düzinelerce sanal dünyadan biri. Kafa karıştırıcı, çünkü insanlar genellikle 'metaverse' hakkında sanki tek bir tane varmış gibi konuşuyorlar. Ancak tek bir platform hakim olmaya başlayana veya bu farklı dünyalar bir araya gelene kadar şirketler kendi versiyonlarında arazi ve deneyim satıyorlar.
Metaverse analiz şirketi Dapp Radar'daki araştırmacılar, yalnızca geçen yıl sanal arazi satın almak için 1,93 milyar dolar değerinde kripto paranın harcandığını ve bunun 22 milyon dolarının Voxels'teki yaklaşık 3.000 parsel araziye yatırıldığını söylüyor.
Voxels, tüm sanal para birimleri gibi her işlemin kaydedildiği ve yayınlandığı halka açık blok zincirini içeren Ethereum kripto para birimi sistemi üzerine kurulu. Bu nedenle, Dapp Radar bunu takip edebiliyor.
En popüler dünyalardan biri Decentraland çizgi filmi. 2020'de piyasaya sürülen bu dünyada arsalar binlerce, bazen milyonlarca dolara satılıyor. Samsung, UPS ve Sotheby's, arsa satın alıp orada dükkanlar ve danışma merkezleri inşa edenler arasında.
Lüks moda markası Philipp Plein ayrıca dört futbol sahası büyüklüğünde bir arsaya sahip ve bunun bir metaverse mağazası ve galeri içermesini umuyor.
Fakat sahibi Plein, annesinin 1,5 milyon dolarlık satın alımına ikna olmadığını söyledi:
"Annem beni aradı ve 'Ne yaptın? Neden, deli misin? Neden bu kadar para harcıyorsun, bu ne?' dedi."
Plein, bir yıldan fazla bir süredir çevrimiçi olarak 24 farklı kripto para biriminde ürün satıyor. 2022'nin başlarında, Londra'nın Eski Bond Caddesi'nde sterlinin yanı sıra Bitcoin ve Ethereum gibi kripto paralarla kıyafet ve bazı takas edilemez tokenler (NFT'ler) satan yeni bir dükkan açtı.
Dükkanı açmanın metaverse hakkında daha fazla şey öğrenmesine yardımcı olduğunu söylüyor ve ekliyor:
"Bir parça araziye çok fazla para harcayarak cesur bir adım attım. Ama markamla 24 yılı aşkın bir süredir birlikteyim ve yeniden başlasaydım ne yapmam gerekirdi?"
Bununla birlikte, kripto para birimlerinin değerindeki genel çöküşle birlikte Dapp Radar, metaverse gayrimenkul değerlerinin bir yılın en düşük seviyesine yakın olduğunu söylüyor.
Bir başka kripto metaverse'ü olan Sandbox'ta; Adidas, Atari, Ubisoft, Binance, Warner Music ve Gucci, arazi satın alan ve ürünleri ile hizmetlerini satmak ve tanıtmak için deneyimler inşa eden çok uluslu şirketlerden sadece birkaçı.
Gucci, Minecraft ve Fortnite gibi diğer büyük oyun platformlarının yanı sıra, genç metaverse'lerin en yaygın Roblox'ta da inşa etti.
Bu oyun şirketleri arazi satmıyorlar ve herhangi bir blok zinciri teknolojisi kullanılmadan çalıştırılıyorlar. Ancak, bilim kurgu yazarlarının gerçek bir metaverse için ihtiyacımız olduğunu söylediği bazı temel bileşenlere çoktan sahipler:
Gucci Town, lansmanından bu yana geçen yılda 36 milyondan fazla ziyaret aldı, Nike Land 11 ayda 25 milyondan fazla ziyaret edildi. Gucci Town'da oyuncular avatarları için gerçek parayla kıyafet satın alabiliyorlar. Nike Land'de oyun oynayarak kazanılan puanlarla avatarlar için tişört ve ayakkabı alınabiliyor.
Moda, metaverse ile ilgili fırsatları ve riskleri taşımaya en hevesli sektör gibi görünüyor.
Amsterdam merkezli dijital moda evi The Fabricant, yalnızca avatarlar için giysiler üretiyor, Decentraland, Sandbox ve diğer metaveri kullanıcıları için koleksiyonlar ve ısmarlama giysiler tasarlıyor.
"Başladığımızda herkes bize deli dedi çünkü 'Buna neden ihtiyacın olsun ki?' dediler. Ancak gelecekte insanların dijital ürünleri giyeceği fikrine çok inandık" diyor kurucu ortak ve baş tasarımcı Amber Jae Slooten.
Fabricant'ın şimdiye kadarki rekor satışı, bir NFT (dijital sanat eseri) olarak satılmasına ve alıcının avatarı tarafından giyilmemesine rağmen fiyatı 19.000 doları bulan dijital bir elbise.
Şirket, çoğumuzun yakında yaşamımızın bir bölümünü metaverse'de yaşayacağı fikrine inanan yatırımcılardan 14 milyon dolarlık fon topladı.
Ama bunun olup olmayacağı ve olursa ne zaman olacağı belli değil. Kripto metaverse'lerde genellikle çok fazla kişi gezinmiyor. Yalnızca etkinlikler düzenlendiğinde gerçekten kullanılıyorlar ve o zaman bile milyonlarca değil, yalnızca binlerce insan bu etkinliklere katılıyor.
Sızdırılan ses kayıtları, Facebook ve Instagram'ın sahibi Meta'nın milyarlarca dolar yatırım yaptığı sanal dünyada insanların uzun süre kalmadığını gösteriyor.
Ancak Slooten, bu dünyalar geliştikçe insanların geleceğine inanıyor:
"Bu kesinlikle kitlesel bir pazara dönüşecek çünkü genç nesli düşünürseniz, zaten oyun oynuyorlar. Onlar için sanal ve gerçek arasında bir ayrım yok. Ama yine de inşa edilmesi gerekiyor."