Çoğu dezenfektan reklamında veya kutularının üstündeki yazılarda, mikropların %99,9’unu öldürdüğü iddia ediliyor. Muhtemelen hiçbir zaman, %100’ünü dediklerini duymadık.
Bilim, mikroplara karşı %100 etkili bir dezenfektan geliştiremez mi? Bu sorunun cevabını; mikrobiyoloji ve matematikle açıklayabiliriz.
Temelden başlayalım: Dezenfektan nedir?
Dezenfektan; cansız nesnelerdeki bakteri, virüs ve diğer mikropları öldürmek veya etkisiz hâle getirmek için kullanılan bir maddedir.
Ev ortamımızdaki yüzeylerde ve nesnelerde milyonlarca mikrop var. Çoğu mikrop zararlı olmasa da (hatta bazıları bizim için iyi) küçük bir kısmı bizi hasta edebilir.
Kimyasal dezenfektanlar genellikle farklı mikropların hayati bileşenlerini hedef alarak onları öldürebilen alkoller, klor bileşikleri ve hidrojen peroksit gibi aktif bileşenler içerir.
Mikrobiyal eliminasyonun matematiğini anlatalım.
Mikropların öldürülmesi veya etkisiz hâle getirilmesi sürecinde mikrop sayısı zamanla azaldıkça ölüm oranı yavaşlar.
Örneğin dezenfektan, her dakika bakterilerin %90'ını öldürüyorsa, bir dakika sonra orijinal bakterilerin yalnızca %10'u kalır. Bir sonraki dakikadan sonra, kalan %10'un %10'u kalarak böyle böyle devam eder.
Bu “logaritmik bozunma örüntüsü” denen fenomen nedeniyle, herhangi bir mikrobiyal popülasyonun %100'ünü öldürebileceğinizi iddia etmek mümkün değil. İşte bu nedenle, ev kullanımı için satılan dezenfektanların, mendillerin çoğu, mikropların %99,9'unu öldürdüklerini belirtiyor.
Bir dezenfektanın bir yüzeyden mikropları ne kadar iyi temizleyeceğini değerlendirirken dikkate alınması gereken bazı faktörler var.
Kurtulmaya çalıştığınız ilk mikrobiyal popülasyonun boyutu önemli. Yani bir yüzey ne kadar kirliyse dezenfektanın mikropları yok etmek için o kadar çok çalışması gerek.
Mesela bir yüzey veya nesne üzerinde 100 mikrop varsa ve bunların %99,9'unu bir dezenfektan kullanarak yok ederseniz, o yüzey veya nesneden tüm mikropları etkili bir şekilde yok edebilirsiniz.
Buna karşılık, eğer bir yüzeyi kirleten yüz milyonlarca veya milyarlarca mikroptan oluşan büyük bir mikrobiyal popülasyonun varsa mikrobiyal yükü %99,9 oranında azaltmak bile yüzeyde potansiyel olarak milyonlarca mikrop kalabileceği anlamına gelebilir.
Zaman, mikropların ne kadar etkili bir şekilde öldürüleceğini belirleyen önemli bir faktör. Çok kirli bir yüzeyi dezenfektana daha uzun süre maruz bırakmak, daha fazla mikrobiyal popülasyonu öldürmenizi sağlayacak.
Zaten pek çok dezenfektanın kullanım talimatında, ürünü uyguladıktan sonra temizlemeden önce bir süre beklemesi gerektiği yazıyor. Bu nedenle kullandığınız ürününü etiketini okumayı unutmayın!
Ayrıca müşteri şikâyetlerine karşı da önlem alınmış oluyor.
Eğer ürün, %100 temizlik vadetseydi ve bir kullanıcı, mikropların tümünü öldürmediğini iddia ederek şikâyette bulunsaydı antibakteriyel ürün üreticileri, hukukî problemlerle karşı karşıya gelebilirdi. Yani %99,9 diyerek bir nevi açık kapı da bırakmış oluyorlar.
Kaynaklar: The Conversation, Uniwipeİlginizi çekebilir: