Dünya'daki tatlı suyun %70’ini oluşturan buzullarla kaplı bu kıta, aslında tüm insanlık için oldukça büyük bir öneme sahip. Çünkü bu buz tabakalarının erimesi halinde başımıza gelecekleri hayal etmek oldukça güç.
Peki böyle bir tehlike var mı ve henüz tamamıyla keşfedilememiş bu bölgede neler saklı?
Son birkaç yılda yapılan bilimsel araştırmalara göre, Antarktika’nın Wenddell Denizi’ndeki buzulların altında tamı tamına 460 kilometre uzunluğa sahip bir nehirle karşılaşıldı. Peki bu nehir nasıl oluştu?
Buzul katmanlarının altında biriken sular, zeminin kayganlaşmasına sebep olarak aslında bu buzulların, daha hızlı bir biçimde okyanuslara karışmasına katkı sağlar. Bu noktada Antarktika’daki buzulların akıbetini belirleyen en önemli ayrıntılardan biri, buzulların altında neler olup bittiğini keşfetmek.
Buzulların altında birikme eğilimi gösteren su birikintileri, iki farklı yolla oluşabilir.
İlki; yüzeydeki erime sebebiyle ortaya çıkan suların, buzullardaki yarıklardan aşağıya doğru akmasıyla gerçekleşir. Örneğin Grönland’daki buzullarda yaz aylarında eriyen sular, "muoulin" ismi verilen yarıklar oluşturarak derinlere doğru akar.
Bir diğer yol ise karanın üzerinde hareket eden ve yerkürede yayılan buzun arasında meydana gelen sürtünmenin açığa çıkardığı ısıdır. Ancak mevzubahis Antarktika olduğunda, buzulların üzerindeki erime oranı pek bir önem teşkil etmez.
Çünkü Antarktika’da gerçekleşen yazlar, örneğin Grönland’da olduğu gibi, buzullarda moulin oluşumlarına yol açacak derecede sıcaklıklarla geçmez. Böylelikle yalnızca yerküreden yayılan sürtünme ve ısı sebebiyle buzulların altına su birikebileceğini söylemek mümkündür.
Aslında Antarktika buzullarının altında bir göl oluşturacak kadar suyun olduğu öngörülüyordu ancak birkaç sene öncesine kadar, bu suların birbiriyle bağlantılı olup olmadığı kafaları karıştırmaktaydı.
Fakat bir grup araştırmacı yakın zamanda yaptıkları çalışmanın sonucu olarak aktardıkları bir makalede, Antarktika’daki buzulların altında karmaşık akarsu ağları olduğunu ifade etti.
Araştırmacıların radar verilerinden yararlanarak gerçekleştirdiği bu çalışmaya göre, Weddell Denizi bölgesindeki buzulun altında kolları ağaç dallarını anımsatan, ortalama 460 kilometre uzunluğunda bir nehir bulunmakta. Ancak bu durum, Antarktika buzulları için pek hayra alamet değil.
Karadan denizlere uzanan bir yüzer buzulun altından, okyanusa doğru akma eğilimi gösteren bu su, buzulların alt kısımlarını aşamalı bir şekilde eritmekte ve aslında bu durum, buzulların yavaş yavaş kaybolduğuna işaret ediyor.
Özetle iklim değişikliğinin buzullar üzerindeki etkisi üzerine yapılan çalışmalarda, bu buz altı nehirlerini dikkate almak bir hayli önemli. Bir diğer yandan buzullar için oldukça önemli olan bu nehir keşfi, bizlere Antarktika hakkında daha öğrenilecek ve keşfedilecek çok fazla şeyin olduğunu gösteriyor.
Kaynaklar: Live Science, TÜBİTAK