Türkiye İstastik Kurumu’nun (TÜİK) dün yayımladığı “Gelir Dağılımı İstatistikleri, 2022” raporu, AKP iktidarının özellikle seçim propagandası kapsamındaki söylemlerinin aksine toplumun geniş kesimlerinin değil, bir avuç yandaş ve zenginin yanında olduğunu bir kez daha gösterdi. Bu durumun, son yıllarda gerçekliği daha fazla tartışılır hale gelen TÜİK verileriyle ortaya çıkmış olması da ekonomik krizin büyüklüğünün ulaştığı seviyeyi çarpıcı şekilde gösteriyor. Bu sonuç aynı zamanda ücretlerdeki büyük erimeyi ve işsizliğin ulaştığı seviyeyi de ifade ediyor. İşte öne çıkan detaylar:
16 YILIN EN YÜKSEĞİ
Türkiye’de elde edilen toplam gelirin (yıllık eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri) dağılımına bakıldığında, en yoksul yüzde 20’lik kesimin (ilk yüzde 20) aldığı payın 2021’den 2022’ye yüzde 6.1’den yüzde 6’ya gerilediği görülüyor. Bu oran 2017’de yüzde 6.3’e kadar çıkmıştı. Buna karşın en zengin yüzde 20’lik kesimin (son yüzde 20) payı ise 2021’den 2022’ye yüzde 46.7’den yüzde 48’e yükseldi. Ayrıca bu oran son 16 yılın da en yüksek payı olarak kayıtlara geçti. En yoksul yüzde 20 ile en zengin yüzde 20 arasında gelir farkı yine 2021’den 2022’ye 7.6 kattan 7.9 kata ulaştı. Bu fark 2014’te 7.4 kata kadar inmişti. Ayrıca bu veriye en yoksul yüzde 10 ile en zengin yüzde 10’luk kesimler açısından bakıldığında, gelir farkının 13.7 kattan 14.2 kata yükseldiği, yoksulun daha yoksul zenginin daha zengin olduğu görülüyor.
Yine 2021’den 2022’ye ikinci yüzde 20’lik kesimin payı yüzde 10.8’den yüzde yüzde 10.4, üçüncü yüzde 20’lik kesimin payı yüzde 15.1’den yüzde 14.7 ve dördüncü yüzde 20’lik kesimin payı yüzde 21.3’ten yüzde yüzde 20.9’a düştü. Bu durum da sadece en zengin yüzde 20’nin payının arttığını ortaya koyuyor.
Gelir adaletsizliğini gösteren bu veriler, gelir dağılımı açısından uluslararası karşılaştırmalarda referans olan “Gini Katsayısı”na da yansıdı. Bu katsayının “1”e yaklaşması gelir adaletsizliğini, “0”a yaklaşması gelir adaletini gösteriyor. Buna göre 2021’den 2022’ye Türkiye ile ilgili Gini Katsayısı 0.401’den 0.415’e yükseldi. Bu katsayı 2014’te 0.391 ile 0.30 civarında olan OECD ülkeleri ortalamasına az da olsa yaklaşmıştı.
ZONGULDAK ÖNDE
Gini’ye bölgesel bakıldığında en büyük gelir adaletsizliğin 0.444 değeri ile İstanbul’da olduğu görülüyor. Bu değer 2021’de 0.434’tü. Adaletin en iyi olduğu bölge ise 0.295 ile Zonguldak, Karabük ve Bartın’ı barındıran “TR81” oldu. Bu değer 2021’de 0.292 idi.