İşsizlik Sigortası Fonu’nun gelirleri, işçinin prime esas kazancı üzerinden yüzde 2 işveren, yüzde 1 sigortalı ve yüzde 1 devlet payı kesintisi ile oluşturuluyor. Bu fondan işçilere işsiz kaldıklarında işsizlik maaşı ödeniyor.
Ancak yararlama koşullarının ağırlığı nedeniyle birçok işçi, işsiz kaldığında fondan yararlanamıyor.
İşsizlik maaşından yararlanma koşulları şöyle:
“Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak. Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak. Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak. Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak.”
İŞSİZLİK MAAŞI 'ASLANIN AĞZINDA'
CHP Adana Milletvekili Burhanettin Bulut’un yaptığı çalışmaya göre, son 20 yılda işsiz kalan işçilerin neredeyse yarısı başvurduğu halde işsizlik maaşı alamadı. Çalışmaya göre, son 20 yılda işsizlik maaşına 17 milyon 61 bin 486 kişi başvuruda bulundu. Başvuranların 9 milyon 465 bin 656’sı işsizlik maaşı almaya hak kazanabildi. 20 yılda İşsizlik Sigorta Fonu’ndan işçilere verilen para da 49 milyar 763 milyon 289 bin 945 TL oldu. Oysa 9 Kasım itibarıyla fonun toplam varlığı 117.3 milyar liraya ulaşmış durumda. 20 yılda yapılan ödeme işçiye verilen paranın düşüklüğünü de ortaya koyuyor. CHP’li Bulut, işsizlik maaşının “aslanın ağzında” olduğunu söyledi. İşsizlik sigortasından, işsiz kalmadan önceki son 120 gün çalışıyor olan ve son 3 yıl içerisinde en az 600 gün prim ödemiş olma koşullarına sahip bulunanların yararlanabildiğini kaydeden Bulut, şöyle devam etti:
“İşsizlik ödeneği bağlananlara 6-10 ay arasında ödeme yapılıyor. Bu süre içerisinde iş bulanların ödeneği kesiliyor. İşkur’un verilerine göre bu yılın ilk 10 aylık döneminde işinden çıkarılan toplam 1 milyon 386 bin kişi, fona işsizlik maaşı almak üzere başvurdu. İşsizlik sigortasından yararlanma koşullarının zorluğu nedeniyle başvuruda bulunanların sadece yüzde 48.6’sını oluşturan 675 bin işsize işsizlik ödeneği bağlandı. İşini kaybeden her 2 kişiden 1’i hem maaşsız hem de işsiz.”
20 yılda 17.1 milyon kişi işsizlik maaşına başvurdu, sadece 9.4 milyonu yararlanabildi
"YÜKSEK ENFLASYON KARŞISINDA ERİDİ"
Bulut, fon varlığının yüzde 84.28’inin tahvil ve yüzde 15.72’sinin de mevduattan oluştuğuna işaret ederek, şöyle devam etti:
“İşsiz kalanlara maaş ödemesi için kurulan fon, 2008 yılında bir yasa değişikliği ile amacından saptırıldı. GAP’a kaynak aktarımından, istihdam teşvik ve desteklerine, Covid salgınından Soma’daki işçilerin işverence ödenmeyen ücretlerine, karayollarından teşvike kadar her iş için kullanıldı. Yani fon, deprem vergileri gibi ‘işsizler hariç’ her işte kullanılır oldu. İşsizlik Fonu’ndan GAP’a aktarılan paranın toplamı 11.5 milyar lira. 14 yıl önce borç olarak verilen emekçinin parası yüksek enflasyon karşısında eridi. O yılların ortalama kurlarıyla yaklaşık 7.5 milyar dolar olan para bugünkü kurla yaklaşık 618 milyon dolara kadar düştü.”