“Kahkaha Salgını” olarak tarihe geçen bu vaka, bilim dünyasını da hayrete düşüren bir olaydı.
Birkaç öğrenci arasında başlayan bu garip olay, günlük yaşamı felce uğratmıştı. Peki, bu salgın nasıl başladı ve neden bu kadar yayıldı?
Her şey, 30 Ocak 1962'de, Tanganika'nın küçük bir köyündeki yatılı bir kız okulunda başladı.
Üç kız öğrenci sebepsiz yere kahkahalar atmaya başladı. Bu durum, diğer öğrenciler arasında hızla yayıldı ve kısa süre içinde okulun neredeyse tamamı bu gülme krizine yakalandı. Öğrenciler, kontrol edilemez bir şekilde kahkaha atıyor, saatlerce durmaksızın gülüyorlardı.
Bu garip ve kontrolsüz kahkaha nöbetleri sadece okulla da kalmadı. Okul yönetimi baktı ki işin içinden çıkamıyor, okulu tatil etti. Etkilenen öğrenciler evlerine döndüğünde, aileleri ve komşuları da aynı duruma maruz kaldılar.
18 ay boyunca en az 1000 kişi etkilendi.
Salgın, birkaç hafta içinde okulu ve köyü aşarak çevre bölgelere yayıldı. Çoğunlukla gençler de görülse de yaşlı insanlar da etkisi altına girdi. Kahkahalarla birlikte bazı kişilerde ağlama, hafif baş ağrıları ve bayılma gibi belirtiler de görülüyordu. Şanslılardı ki herhangi bir ölüm yaşanmadı.
Öğrencilere gerekli testler de yapılmıştı ancak hiçbir toksin ya da çevresel sebep görülmüyordu. Tüm laboratuvar testleri normal çıkmıştı.
Bilim insanları tarafından "toplu histeri" olarak adlandırıldı.
Kahkaha Salgını’nın nedeni hâlâ tam olarak bilinmese de o dönemdeki sosyal ve ekonomik şartlarla ilişkili olduğu düşünülüyor. Bağımsızlığını yeni kazanmış olan Tanganika, sosyalist bir devlete dönmüştü ve hükûmet değişiklikler yapıyordu.
Topraklar el değiştirmişti. Binlerce yıldır süren inanç sistemleri bile değişmişti. Hem Hristiyanlığı hem de modern hükûmet sistemini bir gecede kabullenmenin vermiş olduğu stres de histeriye neden olabilirdi.
Salgın, bir dizi vaka ve araştırmanın ardından yavaş yavaş azaldı ve sonunda sona erdi.
Ancak Tanganika Kahkaha Salgını, toplu histeri ve psikolojik salgınların en ilginç örneklerinden biri olarak tarihe geçti. Bu olay, insan psikolojisinin ne kadar karmaşık ve bazen anlaşılmaz olabileceğini gösteren önemli bir vaka olarak halen araştırılmaya devam ediyor.
Kaynaklar: Medium, Research Gate, Atlas Obscura, How Stuff Works, PsycNetİlginizi çekebilecek diğer ilginç olaylar: